Calisanlarin Siniflandirilmasinda Yaka Renkleri - IRCDefteri

CeReN · 24.Nisan.2023

Hicbir sirket veya kurulus homojen bir is gucu ile calismaz. Is gucu kidemliler, Yeni Nesil, Y Kusagi ve Z Kusagi calisanlariyla cok kusaklidir. Bazi calisanlarin el emegi yapmasi, beden gucunu kullanmasi gerekir, bazilari yogun evrak isiyle ugrasir, digerleri ofis yerine sahada calisir ve cesitli gorevleri yerine getirir, bazi calisanlar da ara sira bordroya dahil edilir. Ayrica baskalarini yoneten, son derece uzmanlasmis hizmetler sunan calisanlar olmalidir. Calisanlar genellikle farkli siniflandirmalar kullanilarak kategorilere ayrilir.
En yaygin yollardan biri de yaka renkleri kullanmaktir. En populer iki yaka rengi mavi ve beyazdir. Bircok kisi bu iki yaka rengine asinadir. Farkli calisan tipleri ile iliskilendirilen beyaz ve mavinin otesinde bircok farkli yaka rengi vardir. Her isin farkli ozellikleri, hangi kategoriye girecegini belirler.

Yaka Renkleri ve Anlamlari
Yaka rengi, calisan birey gruplarinin iste giyilen yakalarin rengine gore tanimlandigi bir dizi terim olarak tanimlanabilir. Yaka renkleri calisanlarin kolay kategorize edilmelerini saglar. Yaka renklerinin isimlendirilmesinde calisanin geliri, egitimi ve calisilan alan goz onunde bulundurulur. Yaka renklerinin bazilarinin kullanimi Turkiye’de yaygin olsa da bazilarinin kullanimi henuz pek yaygin degildir.

Calisanlarin Siniflandirilmasinda Yaka Renkleri
Mavi Yaka
Mavi yaka terimi, 1920’lerde iscilerin, daha daginik calisma ortamlarina ragmen sIki calismalarindan kaynaklanan kir, yag, kalinti ve terin kiyafetler uzerinde kolayca gorunmemesini saglamak, gizlemek icin beyaz yakali meslektaslarindan daha koyu renkli giysiler (mavi kot gomlekler, Chambray gomlekler) giydigi zamanlardan gelir. Mavi yakali calisanlar genellikle fabrikalarda, endustriyel lokasyonlarda, ofis disinda ve sahada agir el emegi ile calisirlar.
Mavi yakali, islerinin el emegi ve fiziksel olarak guc gerektiren dogasi nedeniyle gorevleri is elbisesi veya koruyucu giysi giymeyi gerektiren isciyi tanimlayan bir terimdir. Tarih boyunca, mavi yakali isciler genellikle mavi olan uniformalar giymis ve elektrikci, kaynakci, tesisatci, marangoz, asci, motor tamircisi, klima servis teknisyenligi, insaat isciligi, kapicilik, geri donusum ve daha fazlasi gibi mesleklerde calismislardir. Fabrika calisanlari da bu kategoriye girer.

Calisanlarin Siniflandirilmasinda Yaka Renkleri
Mavi yakali mesleklerin cogu orgun egitim gerektirmez, ancak bazi isler mesleki derece gerektirir. Enerji santrali operatorleri, enerji dagitimcilari ve nukleer santral operatorleri gibi bazi mavi yakali calisanlar daha uzmanlasmis olabilir. Mavi yakali iscilere odeme yapilma sekli, calistiklari sektore baglidir. Mavi yakali endustrilerde calisan bireylere genellikle saatlik olarak odeme yapilir. Bazi iscilere bir gunde tamamladiklari parca sayisina gore veya proje basina odeme yapilir.
Mavi yakali bir iste calismanin yanlis bir tarafi olmasa da, birine mavi yakali demek genellikle insanlari kucumsemenin veya rencide etmenin bir yolu olarak kullanilmistir. Bunun nedeni, mavi yakalilarin beyaz yakalilarla ayni kazanma gucune sahip olmadigi ve onlar kadar egitimli olmadigi algisidir. Diger bir varsayim da, mavi yakali calisanlarin soysal siniflarin daha alt basamaklarinda yer aldiklaridir. Teknoloji sayesinde ikisi arasindaki farklar azalirken terimle ilgili hala bazi olumsuzluklar vardir. Mavi yakali isler, isin turu ve icerdigi ucret nedeniyle beyaz yakalilara kiyasla bir zamanlar daha az arzu edilirken, insanlar dusunme bicimlerini degistirmeye baslamistir. Bu nedenle, bir calisanin mavi yakali kategoride olmasi, ofis ortaminda calisan birinden daha eksIk ya da asagi oldugu anlamina gelmez.

Not: Chambray gomlek, kot gibi gorunen, kottan daha hafif, farkli dokunmus olan pamuklu, duz dokuma kumastan yapilmis gomlektir.

Calisanlarin Siniflandirilmasinda Yaka Renkleri
Beyaz Yaka
Beyaz yakalilar, hizmet sektorlerinde calisan, maasli olan takim elbiseli ve kravatli calisanlar (isleri buyuk olcude veya tamamen zihinsel veya buro islerini gerektirenler) olarak bilinmektedir. Beyaz yakali calisanlar, takim elbiselerinin altina giydikleri beyaz gomleklerden dolayi bu adla anilmistir. Beyaz yaka terimi buro calisanlarinin, yonetim asamasinda gorev yapanlarin kategorize edilmesi icin ABD’li yazar Upton Sinclair tarafindan 1930’larda icat edilmistir. Terim, profesyoneller ve buro calisanlari tarafindan giyilen gomleklerin renginden kaynaklanmaktadir. Beyaz yakali calisanlar, ihtiyac duyduklari beceriler nedeniyle genellikle yuksek okul veya daha yuksek bir dereceye, genellikle mavi yakali calisanlarin saatlik ucretlerinden daha yuksek sabit bir maasa sahiptir. Beyaz yakali islerde calisanlar genellikle saatlik ucret uzerinden yillik maas (yapilan is karsiliginda isverenin bir yil boyunca calisana odedigi para miktari) alirlar. Bu, belirli bir saat sayisini hesaba katmayan sabit bir tutardir. Agir ekipmanlarin yaninda olmadiklari veya agir nesneler tasimalari gerekmedigi icin is yerinde yaralanma olasiliklari daha dusuk olsa da, tum gun cok az hareket ederek veya hic hareket etmeden masalarinda calisan beyaz yakalilar obeziteye, hipertansiyona ve diger saglik sorunlarina daha egilimlidir. Herhangi bir sektorde beyaz yakali isler bulunabilir. Sirket yoneticileri, ofiste yonetici asistanlari, reklamcilik ve halkla iliskiler uzmanlari, musteri destek temsilcileri, mimarlar, muhendisler, muhasebeciler, doktorlar, dis hekimleri ve diyetisyenler beyaz yakali islerin bazi ornekleridir. Bu pozisyonlar genellikle oldukca stresli olabilir ve iyi zaman yonetimi becerileri gerektirir.
Beyaz yakali ve mavi yakali terimleri uzun bir kullanim gecmisine sahiptir. Daha az kullanilan bir dizi baska yaka rengi de vardir. Bunlara asagida deginilmistir.

Calisanlarin Siniflandirilmasinda Yaka Renkleri
Altin Yaka
Altin yakalilar, kategorize edilmesi her zaman kolay olmayan benzersiz bir beceri ve uzmanlik karisimini temsil eder. Beyaz yakali calisanlardan bir adim ustun olan altin yakali calisanlar, kendi sektorlerinde o kadar yuksek vasifli insanlardir ki, isverenlerinin is operasyonlarinin onemli bir parcasidirlar. Ilk kez 1959’da tanimlanmistir. 1985 tarihli “The Gold-Collar Worker adli kitabinda” Robert Earl Kelley tarafindan da kullanilmistir. Bircok altin yakali calisan, mesleklerinin gereklerini yerine getirmek icin ozel egitim ve ogretim almistir. Doktorlar, cerrahlar, anestezistler, kapsamli deneyime sahip avukatlar, pilotlar, arastirmaci bilim insanlari, CEO’lar, profesorler, matematikciler ve diger yuksek vasifli, yuksek egitimli pozisyonlar ornek olarak verilebilir. Bu calisan grubu modern is gucunun onemli bir parcasidirlar ve onumuzdeki yillarda bircok sektorde kritik bir rol oynamaya devam edeceklerdir. Turkiye’de bu terim cok yaygin olmasa da ABD’de ve Cin’de oldukca yaygin ve populerdir.

Gri Yaka
Gri yakali calisanlar istihdamlari soz konusu oldugunda bir tur “gri alana” dusenlerdir. Bunlar esas olarak ya yari zamanli calisan ya da eksIk, yetersiz istihdam edilen beyaz yakali iscilerdir. Yetersiz istihdam, kisinin belirli bir dereceye sahip kalifiye olabilecegi ancak bu kadar yuksek nitelik gerektirmeyen bir iste calisiyor olabilecegi anlamina gelir. Bazi durumlarda, emeklilikten sonra calisan yasli bireyleri tanimlamak icin, bazen de hem mavi hem de beyaz yakali isin unsurlarini iceren mesleklere atifta bulunabilmek icin gri yaka terimi kullanilir. Bilgi teknolojileri ( BT) uzmanlari, saglik uzmanlari, cocuk bakimi uzmanlari, guvenlik gorevlileri, yetenekli teknisyenler, itfaiyeciler, polis memurlari bu gruba dahildir.

Pembe Yaka
Pembe yaka, adindan da anlasilacagi gibi, gecmiste genel olarak kadinlara hitap eden (hemsirelik ve sekreterlik, ilkokul ogretmenligi gibi) sektorleri tanimlamak icin kullanilan eski bir terimdir. Tanim olarak, pembe yakali bir calisan, beyaz yakali bir iste beklenen becerilere, egitime, ucrete ve prestije sahip degildir, ancak is bulmak icin belirli niteliklere veya temel becerilere ihtiyaclari vardir. Ayrica mavi yakali bir isciye kiyasla agir beden gucu kullanmak zorunda degillerdir. Kutuphaneciler, okul oncesi ogretmenleri, bebek bakicilari, dadilar, kres calisanlari, hasta bakicilar, hizmetciler, temizlikciler, hostesler, resepsiyonistler, enformasyon memurlari, banka veznedarlari, garsonlar, terziler, perakende satis gorevlileri pembe yakalilar kategorisine girer. Cicekciler, guzellik uzmani, kuafor,makyoz gibi islerde calisanlar, amigo kizlar da bu gruptadir.
Son zamanlarda pembe yakali bir isin standartlari degismistir. Bu pozisyonlarin bir kismi hala agirlikli olarak kadin is gucu olsa da, bu kategoriye giren calisanlar, egitim seminerleri veya kariyer gelistirmeye yonelik programlar araciligiyla kariyerlerini ilerletme ve daha yuksek pozisyonlara ulasma sansina sahiptir. Daha fazla erkek de bu geleneksel kadin islerine girmektedir.

Sari Yaka
Yaratici alandaki insanlarin dahil oldugu kategoridir. Sari yakalilar hem beyaz hem de mavi yakali gorevlerin yani sira her iki kategorinin disindaki gorevleri (ornek: fotografcilar, film yapimcilari, yonetmenler, editorler ) yapmak icin zaman harcayabilirler.

Calisanlarin Siniflandirilmasinda Yaka Renkleri
Yesil Yaka
En yeni yaka renklerinden biri de cevre sektorundeki isleri ifade eden yesil yakadir. Ilk olarak 1976’da Patrick Heffernan tarafindan kullanilmistir. Genellikle “yesil is” olarak adlandirilan, cevrenin korunmasini ve surdurulebilirligini ele alan meslekleri kapsar. Dunya Dogayi Koruma Vakfi, Greenpeace, yenilenebilir enerji, alternatif enerji kaynaklarinda istihdam edilen kisiler, gunes enerjisi sirketlerinde calisanlar, nukleer muhendisler, cevre danismanlari, organik ciftciler, cevreci olmaya odaklanan isletme sahipleri, yesil lobiciler, cevre dostu arac uretiminde gorev yapan muhendisler, yesil cozumler konusunda uzmanlasmis tesisatcilar ve elektrikciler bu kategoridedir.

Calisanlarin Siniflandirilmasinda Yaka Renkleri
Siyah Yaka
Siyah yakali isler daha once madencilik ve petrol endustrilerinde olan, sanitasyon, atik iseme gibi kirli bir ortamda gerceklestirilen fiziksel isleri yapan iscileri icerse de bugun siyah yakali calisanlar sanatcilar, grafik tasarimcilar ve video yapimcilari gibi yaratici profesyonellerdir. Terim, cogu zaman siyah kiyafetlerden olusan resmi olmayan uniformalari nedeniyle onlara gecmistir. Siyah yakali terimi bazen karaborsa faaliyetlerinde istihdam edilen kisiler, yasa disi meslekler veya suc teskil eden isler ile iliskilendirilir.

Mor Yaka
Bazi insanlar bunun yasamak icin esrar satan birini tanimlayan bir terim oldugunu soyler fakat bu dogru degildir. Mor yakalilar vasifli iscilerdir ve tipik olarak hem beyaz hem de mavi yakali kisilerdir. Bilgi teknolojisi calisanlari buna bir ornektir.

Kirmizi Yaka
Kirmizi yakalilar, devlette calisan, maaslarini kirmizi murekkepli butceden alan kisilerdir. Bu kategori ciftcileri de kapsayabilir. Ayrica Cin’de, ozel sirketlerdeki Komunist Parti yetkililerini ifade eder.

Kizil (Scarlet) Yaka
*****grafi endustrisinde calisan kisilere, ozellikle internet *****grafisi alaninda calisan kadin girisimcilere isim vermek icin sIklikla kullanilan bir terimdir. Kirmizi renk geleneksel olarak zina ile iliskilendirilmistir. Fahiseler, egzotik danscilar, profesyonel ve amator yetiskin film oyunculari, telefon veya siber seks operatorleri, yoneticileri ve yetiskin bir sirketle iliskisi olan herkes (bu sektorun fotografcilari, yazarlari, editorleri) dahil olmak uzere seks endustrisindeki isciler bu kategoriye girer.

Turuncu Yaka
Turuncu yakali calisanlar adini genellikle mahkumlar tarafindan giyilen turuncu tulumlardan alan hapishane iscileridir. Hapishane mahkumlarinin beden gucuyle calismasi gerekir. Amerika BirlesIk Devletleri’ndeki cezai calisma yasalari nedeniyle, bazi mahkumlarin ya hapishanenin bakimini surdurmek icin iceride calismalari ya da hapishane disi gorevler icin gonullu olmalari (yalnizca dusuk riskli mahkumlar icin gecerlidir) gerekmektedir.

Kahverengi Yaka
Kahverengi yakalilar askerlik hizmetlerinde calisirlar. Asker, ordu, donanma, deniz piyadeleri, hava kuvvetleri, uzay kuvvetleri ve bazen sahil guvenlik gibi orduda gorev yapanlar bu kategoriye dahildir.

Krom Yaka
Bu ifade ilk olarak 80’lerin basinda ABD imalat islerine yonelik robotik bir tehdide atifta bulunmak icin icat edilmistir. Bir krom ya da celik yakali is gucu, tekrarlayan gorevleri veya izlemeyi yorulmadan ve verimli bir sekilde yerine getirebilme yetenegine sahiptir. Bu yeni ve ileri bir teknolojik calisma konseptidir. Bunlar otomatiklestirilen, bilgisayar kontrollu akilli araclar ve robotlar ile yapilan, isyerinde insan emeginin (ozellikle mavi yakalilarin) yerini alan veya onu artiran is turleridir. Sanal yaka da denir.

Renksiz Yakalar
Cesitli renklerle adlandirilan calisanlarin disinda yaka renkleri olmayanlar da (acik yaka, kalkik yaka, yakasiz ve yeni yaka) bulunmaktadir.

Calisanlarin Siniflandirilmasinda Yaka Renkleri
Acik Yaka
Acik yakalilar evden, ozellikle internet uzerinden calisanlardir.

Kalkik Yaka
Zengin bir aileden gelen ancak kisiliklerini olumlu yonde gelistirmeyi isteyen ve bu amacla sabah saat 9’da ise baslayan, saat 17.00’ye kadar calisan kisiler kalkik yakali calisan kategorisindedir. Kalkik yaka ifadesi ayrica genellikle prestijli kuluplerde (ornegin, golf kuluplerinde) veya borsa ile ilgili islerde calisan gencleri ifade eder.

Yakasiz
Bu nispeten yeni bir terimdir. Amerika’da yeni, katlanarak yukselen sinif, genellikle asiri nitelikli ama issiz kisilerden veya herhangi bir yakadan tamamen kacinan teknoloji endustrisi profesyonellerinden olusur. Yakasizlar terimi, finansal kazanc yerine tutku ve kisisel gelisimi secen sanatcilari ve ozgur ruhlari tanimlar. Ucret almadigi halde gonullu olarak calisan kisiler bu segmente dahildir.

Yeni Yaka
Renkli olmayan ancak tartismasiz ekonomi icin cok onemliler arasinda olan “yeni yakali” calisanlar, geleneksel olmayan egitim yollari araciligiyla cagdas teknoloji endustrisinde calismak icin gereken teknik ve sosyal becerileri gelistirirler. Terim, 2016’nin sonlarinda IBM’nin ( ABD’de buyuk bir bilisim teknolojisi sirketi) CEO’su Ginni Rometty tarafindan tanitilmistir. Siber guvenlik analistleri, uygulama gelistiricileri ve bulut bilisim uzmanlari gibi teknolojideki orta beceri gerektiren meslekleri ifade eder. Bu calisanlarin universiteden dort yillik bir derecesi yoktur. Bunun yerine, yeni yakali calisanlar halk egitim merkezleri, meslek okullari, yazilim yetenek gelistirme programlari, kodlama egitimleri, teknik sertifika programlari, lise teknik egitimi, is basinda ciraklar ve stajlar araciligiyla egitilir.

Calisanlarin Siniflandirilmasinda Yaka Renkleri
Yaka renklerinin tanimlarinin kesismesi mumkun olsa da, herhangi bir is bu kategorilerden en az birine girebilir. Yapilan isin dahil oldugu kategori, kisinin diger insanlara kiyasla ne kadar kazandigini belirlemeyebilir. Bircok farkli yaka rengi ile siniflandirilan ve renksiz yakali calisanlarin is gucundeki cesitliligi buyuk bir degere sahiptir. Yakalarinin rengi ne olursa olsun her calisana her zaman saygi duyulmali ve deger verilmelidir.

ALİNTİ ~

24.Nisan.2023	#1
Çevrimdışı CeReN Bizimsohbet.net	Calisanlarin Siniflandirilmasinda Yaka Renkleri Hicbir sirket veya kurulus homojen bir is gucu ile calismaz. Is gucu kidemliler, Yeni Nesil, Y Kusagi ve Z Kusagi calisanlariyla cok kusaklidir. Bazi calisanlarin el emegi yapmasi, beden gucunu kullanmasi gerekir, bazilari yogun evrak isiyle ugrasir, digerleri ofis yerine sahada calisir ve cesitli gorevleri yerine getirir, bazi calisanlar da ara sira bordroya dahil edilir. Ayrica baskalarini yoneten, son derece uzmanlasmis hizmetler sunan calisanlar olmalidir. Calisanlar genellikle farkli siniflandirmalar kullanilarak kategorilere ayrilir. En yaygin yollardan biri de yaka renkleri kullanmaktir. En populer iki yaka rengi mavi ve beyazdir. Bircok kisi bu iki yaka rengine asinadir. Farkli calisan tipleri ile iliskilendirilen beyaz ve mavinin otesinde bircok farkli yaka rengi vardir. Her isin farkli ozellikleri, hangi kategoriye girecegini belirler. Yaka Renkleri ve Anlamlari Yaka rengi, calisan birey gruplarinin iste giyilen yakalarin rengine gore tanimlandigi bir dizi terim olarak tanimlanabilir. Yaka renkleri calisanlarin kolay kategorize edilmelerini saglar. Yaka renklerinin isimlendirilmesinde calisanin geliri, egitimi ve calisilan alan goz onunde bulundurulur. Yaka renklerinin bazilarinin kullanimi Turkiye’de yaygin olsa da bazilarinin kullanimi henuz pek yaygin degildir. Calisanlarin Siniflandirilmasinda Yaka Renkleri Mavi Yaka Mavi yaka terimi, 1920’lerde iscilerin, daha daginik calisma ortamlarina ragmen sIki calismalarindan kaynaklanan kir, yag, kalinti ve terin kiyafetler uzerinde kolayca gorunmemesini saglamak, gizlemek icin beyaz yakali meslektaslarindan daha koyu renkli giysiler (mavi kot gomlekler, Chambray gomlekler) giydigi zamanlardan gelir. Mavi yakali calisanlar genellikle fabrikalarda, endustriyel lokasyonlarda, ofis disinda ve sahada agir el emegi ile calisirlar. Mavi yakali, islerinin el emegi ve fiziksel olarak guc gerektiren dogasi nedeniyle gorevleri is elbisesi veya koruyucu giysi giymeyi gerektiren isciyi tanimlayan bir terimdir. Tarih boyunca, mavi yakali isciler genellikle mavi olan uniformalar giymis ve elektrikci, kaynakci, tesisatci, marangoz, asci, motor tamircisi, klima servis teknisyenligi, insaat isciligi, kapicilik, geri donusum ve daha fazlasi gibi mesleklerde calismislardir. Fabrika calisanlari da bu kategoriye girer. Calisanlarin Siniflandirilmasinda Yaka Renkleri Mavi yakali mesleklerin cogu orgun egitim gerektirmez, ancak bazi isler mesleki derece gerektirir. Enerji santrali operatorleri, enerji dagitimcilari ve nukleer santral operatorleri gibi bazi mavi yakali calisanlar daha uzmanlasmis olabilir. Mavi yakali iscilere odeme yapilma sekli, calistiklari sektore baglidir. Mavi yakali endustrilerde calisan bireylere genellikle saatlik olarak odeme yapilir. Bazi iscilere bir gunde tamamladiklari parca sayisina gore veya proje basina odeme yapilir. Mavi yakali bir iste calismanin yanlis bir tarafi olmasa da, birine mavi yakali demek genellikle insanlari kucumsemenin veya rencide etmenin bir yolu olarak kullanilmistir. Bunun nedeni, mavi yakalilarin beyaz yakalilarla ayni kazanma gucune sahip olmadigi ve onlar kadar egitimli olmadigi algisidir. Diger bir varsayim da, mavi yakali calisanlarin soysal siniflarin daha alt basamaklarinda yer aldiklaridir. Teknoloji sayesinde ikisi arasindaki farklar azalirken terimle ilgili hala bazi olumsuzluklar vardir. Mavi yakali isler, isin turu ve icerdigi ucret nedeniyle beyaz yakalilara kiyasla bir zamanlar daha az arzu edilirken, insanlar dusunme bicimlerini degistirmeye baslamistir. Bu nedenle, bir calisanin mavi yakali kategoride olmasi, ofis ortaminda calisan birinden daha eksIk ya da asagi oldugu anlamina gelmez. Not: Chambray gomlek, kot gibi gorunen, kottan daha hafif, farkli dokunmus olan pamuklu, duz dokuma kumastan yapilmis gomlektir. Calisanlarin Siniflandirilmasinda Yaka Renkleri Beyaz Yaka Beyaz yakalilar, hizmet sektorlerinde calisan, maasli olan takim elbiseli ve kravatli calisanlar (isleri buyuk olcude veya tamamen zihinsel veya buro islerini gerektirenler) olarak bilinmektedir. Beyaz yakali calisanlar, takim elbiselerinin altina giydikleri beyaz gomleklerden dolayi bu adla anilmistir. Beyaz yaka terimi buro calisanlarinin, yonetim asamasinda gorev yapanlarin kategorize edilmesi icin ABD’li yazar Upton Sinclair tarafindan 1930’larda icat edilmistir. Terim, profesyoneller ve buro calisanlari tarafindan giyilen gomleklerin renginden kaynaklanmaktadir. Beyaz yakali calisanlar, ihtiyac duyduklari beceriler nedeniyle genellikle yuksek okul veya daha yuksek bir dereceye, genellikle mavi yakali calisanlarin saatlik ucretlerinden daha yuksek sabit bir maasa sahiptir. Beyaz yakali islerde calisanlar genellikle saatlik ucret uzerinden yillik maas (yapilan is karsiliginda isverenin bir yil boyunca calisana odedigi para miktari) alirlar. Bu, belirli bir saat sayisini hesaba katmayan sabit bir tutardir. Agir ekipmanlarin yaninda olmadiklari veya agir nesneler tasimalari gerekmedigi icin is yerinde yaralanma olasiliklari daha dusuk olsa da, tum gun cok az hareket ederek veya hic hareket etmeden masalarinda calisan beyaz yakalilar obeziteye, hipertansiyona ve diger saglik sorunlarina daha egilimlidir. Herhangi bir sektorde beyaz yakali isler bulunabilir. Sirket yoneticileri, ofiste yonetici asistanlari, reklamcilik ve halkla iliskiler uzmanlari, musteri destek temsilcileri, mimarlar, muhendisler, muhasebeciler, doktorlar, dis hekimleri ve diyetisyenler beyaz yakali islerin bazi ornekleridir. Bu pozisyonlar genellikle oldukca stresli olabilir ve iyi zaman yonetimi becerileri gerektirir. Beyaz yakali ve mavi yakali terimleri uzun bir kullanim gecmisine sahiptir. Daha az kullanilan bir dizi baska yaka rengi de vardir. Bunlara asagida deginilmistir. Calisanlarin Siniflandirilmasinda Yaka Renkleri Altin Yaka Altin yakalilar, kategorize edilmesi her zaman kolay olmayan benzersiz bir beceri ve uzmanlik karisimini temsil eder. Beyaz yakali calisanlardan bir adim ustun olan altin yakali calisanlar, kendi sektorlerinde o kadar yuksek vasifli insanlardir ki, isverenlerinin is operasyonlarinin onemli bir parcasidirlar. Ilk kez 1959’da tanimlanmistir. 1985 tarihli “The Gold-Collar Worker adli kitabinda” Robert Earl Kelley tarafindan da kullanilmistir. Bircok altin yakali calisan, mesleklerinin gereklerini yerine getirmek icin ozel egitim ve ogretim almistir. Doktorlar, cerrahlar, anestezistler, kapsamli deneyime sahip avukatlar, pilotlar, arastirmaci bilim insanlari, CEO’lar, profesorler, matematikciler ve diger yuksek vasifli, yuksek egitimli pozisyonlar ornek olarak verilebilir. Bu calisan grubu modern is gucunun onemli bir parcasidirlar ve onumuzdeki yillarda bircok sektorde kritik bir rol oynamaya devam edeceklerdir. Turkiye’de bu terim cok yaygin olmasa da ABD’de ve Cin’de oldukca yaygin ve populerdir. Gri Yaka Gri yakali calisanlar istihdamlari soz konusu oldugunda bir tur “gri alana” dusenlerdir. Bunlar esas olarak ya yari zamanli calisan ya da eksIk, yetersiz istihdam edilen beyaz yakali iscilerdir. Yetersiz istihdam, kisinin belirli bir dereceye sahip kalifiye olabilecegi ancak bu kadar yuksek nitelik gerektirmeyen bir iste calisiyor olabilecegi anlamina gelir. Bazi durumlarda, emeklilikten sonra calisan yasli bireyleri tanimlamak icin, bazen de hem mavi hem de beyaz yakali isin unsurlarini iceren mesleklere atifta bulunabilmek icin gri yaka terimi kullanilir. Bilgi teknolojileri ( BT) uzmanlari, saglik uzmanlari, cocuk bakimi uzmanlari, guvenlik gorevlileri, yetenekli teknisyenler, itfaiyeciler, polis memurlari bu gruba dahildir. Pembe Yaka Pembe yaka, adindan da anlasilacagi gibi, gecmiste genel olarak kadinlara hitap eden (hemsirelik ve sekreterlik, ilkokul ogretmenligi gibi) sektorleri tanimlamak icin kullanilan eski bir terimdir. Tanim olarak, pembe yakali bir calisan, beyaz yakali bir iste beklenen becerilere, egitime, ucrete ve prestije sahip degildir, ancak is bulmak icin belirli niteliklere veya temel becerilere ihtiyaclari vardir. Ayrica mavi yakali bir isciye kiyasla agir beden gucu kullanmak zorunda degillerdir. Kutuphaneciler, okul oncesi ogretmenleri, bebek bakicilari, dadilar, kres calisanlari, hasta bakicilar, hizmetciler, temizlikciler, hostesler, resepsiyonistler, enformasyon memurlari, banka veznedarlari, garsonlar, terziler, perakende satis gorevlileri pembe yakalilar kategorisine girer. Cicekciler, guzellik uzmani, kuafor,makyoz gibi islerde calisanlar, amigo kizlar da bu gruptadir. Son zamanlarda pembe yakali bir isin standartlari degismistir. Bu pozisyonlarin bir kismi hala agirlikli olarak kadin is gucu olsa da, bu kategoriye giren calisanlar, egitim seminerleri veya kariyer gelistirmeye yonelik programlar araciligiyla kariyerlerini ilerletme ve daha yuksek pozisyonlara ulasma sansina sahiptir. Daha fazla erkek de bu geleneksel kadin islerine girmektedir. Sari Yaka Yaratici alandaki insanlarin dahil oldugu kategoridir. Sari yakalilar hem beyaz hem de mavi yakali gorevlerin yani sira her iki kategorinin disindaki gorevleri (ornek: fotografcilar, film yapimcilari, yonetmenler, editorler ) yapmak icin zaman harcayabilirler. Calisanlarin Siniflandirilmasinda Yaka Renkleri Yesil Yaka En yeni yaka renklerinden biri de cevre sektorundeki isleri ifade eden yesil yakadir. Ilk olarak 1976’da Patrick Heffernan tarafindan kullanilmistir. Genellikle “yesil is” olarak adlandirilan, cevrenin korunmasini ve surdurulebilirligini ele alan meslekleri kapsar. Dunya Dogayi Koruma Vakfi, Greenpeace, yenilenebilir enerji, alternatif enerji kaynaklarinda istihdam edilen kisiler, gunes enerjisi sirketlerinde calisanlar, nukleer muhendisler, cevre danismanlari, organik ciftciler, cevreci olmaya odaklanan isletme sahipleri, yesil lobiciler, cevre dostu arac uretiminde gorev yapan muhendisler, yesil cozumler konusunda uzmanlasmis tesisatcilar ve elektrikciler bu kategoridedir. Calisanlarin Siniflandirilmasinda Yaka Renkleri Siyah Yaka Siyah yakali isler daha once madencilik ve petrol endustrilerinde olan, sanitasyon, atik iseme gibi kirli bir ortamda gerceklestirilen fiziksel isleri yapan iscileri icerse de bugun siyah yakali calisanlar sanatcilar, grafik tasarimcilar ve video yapimcilari gibi yaratici profesyonellerdir. Terim, cogu zaman siyah kiyafetlerden olusan resmi olmayan uniformalari nedeniyle onlara gecmistir. Siyah yakali terimi bazen karaborsa faaliyetlerinde istihdam edilen kisiler, yasa disi meslekler veya suc teskil eden isler ile iliskilendirilir. Mor Yaka Bazi insanlar bunun yasamak icin esrar satan birini tanimlayan bir terim oldugunu soyler fakat bu dogru degildir. Mor yakalilar vasifli iscilerdir ve tipik olarak hem beyaz hem de mavi yakali kisilerdir. Bilgi teknolojisi calisanlari buna bir ornektir. Kirmizi Yaka Kirmizi yakalilar, devlette calisan, maaslarini kirmizi murekkepli butceden alan kisilerdir. Bu kategori ciftcileri de kapsayabilir. Ayrica Cin’de, ozel sirketlerdeki Komunist Parti yetkililerini ifade eder. Kizil (Scarlet) Yaka ***grafi endustrisinde calisan kisilere, ozellikle internet ***grafisi alaninda calisan kadin girisimcilere isim vermek icin sIklikla kullanilan bir terimdir. Kirmizi renk geleneksel olarak zina ile iliskilendirilmistir. Fahiseler, egzotik danscilar, profesyonel ve amator yetiskin film oyunculari, telefon veya siber seks operatorleri, yoneticileri ve yetiskin bir sirketle iliskisi olan herkes (bu sektorun fotografcilari, yazarlari, editorleri) dahil olmak uzere seks endustrisindeki isciler bu kategoriye girer. Turuncu Yaka Turuncu yakali calisanlar adini genellikle mahkumlar tarafindan giyilen turuncu tulumlardan alan hapishane iscileridir. Hapishane mahkumlarinin beden gucuyle calismasi gerekir. Amerika BirlesIk Devletleri’ndeki cezai calisma yasalari nedeniyle, bazi mahkumlarin ya hapishanenin bakimini surdurmek icin iceride calismalari ya da hapishane disi gorevler icin gonullu olmalari (yalnizca dusuk riskli mahkumlar icin gecerlidir) gerekmektedir. Kahverengi Yaka Kahverengi yakalilar askerlik hizmetlerinde calisirlar. Asker, ordu, donanma, deniz piyadeleri, hava kuvvetleri, uzay kuvvetleri ve bazen sahil guvenlik gibi orduda gorev yapanlar bu kategoriye dahildir. Krom Yaka Bu ifade ilk olarak 80’lerin basinda ABD imalat islerine yonelik robotik bir tehdide atifta bulunmak icin icat edilmistir. Bir krom ya da celik yakali is gucu, tekrarlayan gorevleri veya izlemeyi yorulmadan ve verimli bir sekilde yerine getirebilme yetenegine sahiptir. Bu yeni ve ileri bir teknolojik calisma konseptidir. Bunlar otomatiklestirilen, bilgisayar kontrollu akilli araclar ve robotlar ile yapilan, isyerinde insan emeginin (ozellikle mavi yakalilarin) yerini alan veya onu artiran is turleridir. Sanal yaka da denir. Renksiz Yakalar Cesitli renklerle adlandirilan calisanlarin disinda yaka renkleri olmayanlar da (acik yaka, kalkik yaka, yakasiz ve yeni yaka) bulunmaktadir. Calisanlarin Siniflandirilmasinda Yaka Renkleri Acik Yaka Acik yakalilar evden, ozellikle internet uzerinden calisanlardir. Kalkik Yaka Zengin bir aileden gelen ancak kisiliklerini olumlu yonde gelistirmeyi isteyen ve bu amacla sabah saat 9’da ise baslayan, saat 17.00’ye kadar calisan kisiler kalkik yakali calisan kategorisindedir. Kalkik yaka ifadesi ayrica genellikle prestijli kuluplerde (ornegin, golf kuluplerinde) veya borsa ile ilgili islerde calisan gencleri ifade eder. Yakasiz Bu nispeten yeni bir terimdir. Amerika’da yeni, katlanarak yukselen sinif, genellikle asiri nitelikli ama issiz kisilerden veya herhangi bir yakadan tamamen kacinan teknoloji endustrisi profesyonellerinden olusur. Yakasizlar terimi, finansal kazanc yerine tutku ve kisisel gelisimi secen sanatcilari ve ozgur ruhlari tanimlar. Ucret almadigi halde gonullu olarak calisan kisiler bu segmente dahildir. Yeni Yaka Renkli olmayan ancak tartismasiz ekonomi icin cok onemliler arasinda olan “yeni yakali” calisanlar, geleneksel olmayan egitim yollari araciligiyla cagdas teknoloji endustrisinde calismak icin gereken teknik ve sosyal becerileri gelistirirler. Terim, 2016’nin sonlarinda IBM’nin ( ABD’de buyuk bir bilisim teknolojisi sirketi) CEO’su Ginni Rometty tarafindan tanitilmistir. Siber guvenlik analistleri, uygulama gelistiricileri ve bulut bilisim uzmanlari gibi teknolojideki orta beceri gerektiren meslekleri ifade eder. Bu calisanlarin universiteden dort yillik bir derecesi yoktur. Bunun yerine, yeni yakali calisanlar halk egitim merkezleri, meslek okullari, yazilim yetenek gelistirme programlari, kodlama egitimleri, teknik sertifika programlari, lise teknik egitimi, is basinda ciraklar ve stajlar araciligiyla egitilir. Calisanlarin Siniflandirilmasinda Yaka Renkleri Yaka renklerinin tanimlarinin kesismesi mumkun olsa da, herhangi bir is bu kategorilerden en az birine girebilir. Yapilan isin dahil oldugu kategori, kisinin diger insanlara kiyasla ne kadar kazandigini belirlemeyebilir. Bircok farkli yaka rengi ile siniflandirilan ve renksiz yakali calisanlarin is gucundeki cesitliligi buyuk bir degere sahiptir. Yakalarinin rengi ne olursa olsun her calisana her zaman saygi duyulmali ve deger verilmelidir. ALİNTİ ~

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.