Eski Tarim Tekniginin Yeniden Kesfiyle Mahsul Verimi Stabilize Edilebilir Mi? - IRCDefteri

CeReN · 25.Ocak.2023

Dunyanin dort bir yanindaki iklimler sertlestikce ve giderek ongorulemez hale geldikce, dunyamizin gida guvenligine iliskin endiseler artiyor. Hal boyle olunca yeni cozum stratejileri gelistirmek zorunlu hale geliyor. Yeni cozum stratejileri ararken aslinda cozumun gecmiste oldugu hic akliniza gelir miydi? Gercekten de tesadufen bulunan eski tarim tekniginin mahsul verimini stabilize edebilecegi ortaya cikti. Sciencealert’te yayinlanan arastirmanin detaylarini gelin birlikte inceleyelim.

Iklim degisIkliginin sonucu olarak ortaya cikan mahsul verimine iliskin tablo hic de ic acici gorunmemekte. Misir ve bugday gibi temel mahsullerin, alcak enlemli tropik bolgelerde, Afrika kurak alanlari ve Akdeniz’in bazi bolumleri gibi kuru ve kurak bolgelerde simdiden dusmekte.

Zengin ulkeler bagisIk olmaktan uzak. Avustralya, azalan yagis nedeniyle 1990 ila 2015 arasinda neredeyse yuzde 30’luk bir mahsul verimi dususu yasadi.

2011’de gida cesitliligini incelerken, su anda Clark Universitesi’nde olan cevre bilimci Morgan Ruelle, kazara, dusen mahsul verimliligini dengelemeye yardimci olabilecek olasi bir teknige rastladi.

Bir zamanlar yaygin olan uygulama artik sadece Kafkasya, Yunan Adalari ve Afrika Boynuzu gibi yerlerdeki kucuk ciftlikler tarafindan kullaniliyor. Inanilmaz derecede basit olmasina ragmen, agroekoloji toplulugunun cogu bunun farkinda degildi.

Yine de ciftciler, bu teknigi en az 27 ulkede 3000 yildan fazla bir suredir kullaniyor. Hatta bu, ilk etapta tarima yol acan sey bile olabilir.

Yontem, pirinc, dari, bugday, cavdar, arpa ve daha fazlasini icerebilen birlesIk bir tahil karisimi olan maslinlerin ekilmesi ve bunlarin ayrilarak tek bir urun olarak kullanilmak uzere hasat edilmesidir.

Ornegin Ruelle’nin maslinlerin(tahil karisimi) varligini kesfettigi Etiyopya’da “duragna”, hepsi birlikte yetisen cok sayda arpa ve bugday cesidi icerir. Yerel halk, karisimi; ekmek, bira ve onunla geleneksel lezzetler yapmak icin kullanilan tek bir urun olarak goruyor.

Yerel ciftciler, bu karisimin olumsuz kosullar altinda en azindan bir miktar verim sagladigini bildirdi ve simdi arastirmacilar bu iddialari desteklemek icin ampirik deneylere sahipler. Cornell Universitesi’nde calisan Ruelle ve meslektaslari, onceki calismalari gozden gecirerek maslinlerin degisen kosullar altinda daha yuksek stabilite sagladigini gosterdi. Boylece ciftciler, her mevsim tur kompozisyonunu degistirerek, ek mudahaleye ihtiyac duymadan iklim etkilerine karsi onlem alabilirler.

Ruelle, “Bu, surekli gelisen duyarli varlik, kendi basina hangi duyarli varlik olursa olsun yanit vermek icin ciftcinin kontrolu disinda calisiyor” diyor. Yani ne olursa olsun onunla ekmek yapilabilir.

Surec, cevrenin hangi turlerin gelisecegini secmesine izin verir. Ve eger cevre kosullari bir yonde degismeye devam ederse, gelecek sezon icin tohum karisimi da bu egilime uygun olarak degisecektir.

Su an New York Botanik Bahcesi’nde etnobotanist Alex McAlvay, “Bu, evrimden daha hizli. Tek bir zayif cesidiniz olsaydi uyum saglamaniz uzun zaman alirdi ancak birden fazla cesidiniz varsa, bu degisimler cok hizli gerceklesebilir.” diyor.

Kuraklik vurdugunda, ortaya cikan urun verimi, ornegin arpanin kurakliga daha direncli turlerini ve daha az bugdayi icerecektir. Ancak ani yagisli bir mevsim olursa, bugday hala oradadir.

2022’de arastirmacilardan birine bu karisimi yetistiren Gurcu bir rahip, “Biri basarisiz olursa, en azindan digerine sahibiz” dedi.

Arastirmacilar, bir sure tek kulturlu tarimdan uzaklasmanin bircok durumda faydali olabilecegini belirtiyor. Cunku birden fazla turde urun ekmek; hasere yonetimi, gubreleme, vahsi yasam sagligi ve surdurulebilirlik icin cok daha iyi. Bununla birlikte, polikultur, hasat ve isleme icin makinelere dayanan daha buyuk ciftcilik icin sorunludur.

Maslin karisimindaki her bir tahil cesidini hasat etmek icin ayni makineler kullanilabildiginden surec buyutulebilir. Modern endustri, tahil turlerini de buyuk olcekte ayirma konusunda da deneyimlidir.

Maslin ayrica daha yuksek verim saglar. Bir tarla denemesinde, bugday ve arpa birlikte, bugdayin kendi basina yuzde 20 ve tek basina arpadan yuzde 11 daha iyi sonuc verdi ve baska bir arastirma, ayni sonucu elde etmek icin uc yil boyunca monokultur arazi kullanimin yuzde 50 arttirilmasi gerektigini buldu. Dahasi, maslinler, yaban hayatina her turlu zarara neden olan bocek ilaclarina daha az guvenmeyi gerektirecek olan hastaliklara ve hasere boceklere karsi direnc gibi, tamamen farkli bitki turlerini iceren polikulturlerin ekolojik faydalarinin bircogunu hala tasimaktadirlar.

McAlvay, yabani arpa olmadan yabani bugday bulamadiklarini soyleyen bazi Israilli bilim adamlariyla konustugunu, bu tahillarin binlerce yildir birlikte evrimlestigini belirtiyor.

Tunc cagi ve Neolotik donemlerdeki ilk ciftcilerin “gernik” (emmer) ve “kavuzlu bugday”(spelt) veya “siyez” (einkorn) gibi maslin karisimlari kullandiklarina dair kanitlar da var.

Arastirmacilar makalelerinde, “Israil’deki Gilgal’da yabani arpa (Hordeum spontaneum) ve yabani yulaf(Avena strelis) karisimi yetistiriliyordu” diye yaziyor.

McAlvay ve ekibi, farkli karisimlarin farkli topraklara toleransi gibi arastirilmasi gereken pek cok belirsizlik olsa da, maslinlerin, ozellikle halihazirda zorlu iklim kosullariyla karsi karsiya olan alanlarda, gecimlik tarimdan sanayiye kadar tum ciftcilik seviyelerinde buyuk faydalar saglayabilecegine inaniyor.

McAlvay, “Dunyanin dort bir yanindaki gecimlik ciftciler, ciftliklerindeki riski binlerce ve binlerce yildir yonetiyor ve hafifletiyor ve bunu yapmak icin yerel olarak uyarlanmis bu stratejileri gelistirdiler” diye makalesini bitiriyor. Mc Alvay’in da belirttigi gibi onlardan ogrenecegimiz cok sey var, ozellikle su anda, iklim degisIkligi doneminde.

ALİNTİ ~

25.Ocak.2023	#1
Çevrimdışı CeReN Bizimsohbet.net	Eski Tarim Tekniginin Yeniden Kesfiyle Mahsul Verimi Stabilize Edilebilir Mi? Dunyanin dort bir yanindaki iklimler sertlestikce ve giderek ongorulemez hale geldikce, dunyamizin gida guvenligine iliskin endiseler artiyor. Hal boyle olunca yeni cozum stratejileri gelistirmek zorunlu hale geliyor. Yeni cozum stratejileri ararken aslinda cozumun gecmiste oldugu hic akliniza gelir miydi? Gercekten de tesadufen bulunan eski tarim tekniginin mahsul verimini stabilize edebilecegi ortaya cikti. Sciencealert’te yayinlanan arastirmanin detaylarini gelin birlikte inceleyelim. Iklim degisIkliginin sonucu olarak ortaya cikan mahsul verimine iliskin tablo hic de ic acici gorunmemekte. Misir ve bugday gibi temel mahsullerin, alcak enlemli tropik bolgelerde, Afrika kurak alanlari ve Akdeniz’in bazi bolumleri gibi kuru ve kurak bolgelerde simdiden dusmekte. Zengin ulkeler bagisIk olmaktan uzak. Avustralya, azalan yagis nedeniyle 1990 ila 2015 arasinda neredeyse yuzde 30’luk bir mahsul verimi dususu yasadi. 2011’de gida cesitliligini incelerken, su anda Clark Universitesi’nde olan cevre bilimci Morgan Ruelle, kazara, dusen mahsul verimliligini dengelemeye yardimci olabilecek olasi bir teknige rastladi. Bir zamanlar yaygin olan uygulama artik sadece Kafkasya, Yunan Adalari ve Afrika Boynuzu gibi yerlerdeki kucuk ciftlikler tarafindan kullaniliyor. Inanilmaz derecede basit olmasina ragmen, agroekoloji toplulugunun cogu bunun farkinda degildi. Yine de ciftciler, bu teknigi en az 27 ulkede 3000 yildan fazla bir suredir kullaniyor. Hatta bu, ilk etapta tarima yol acan sey bile olabilir. Yontem, pirinc, dari, bugday, cavdar, arpa ve daha fazlasini icerebilen birlesIk bir tahil karisimi olan maslinlerin ekilmesi ve bunlarin ayrilarak tek bir urun olarak kullanilmak uzere hasat edilmesidir. Ornegin Ruelle’nin maslinlerin(tahil karisimi) varligini kesfettigi Etiyopya’da “duragna”, hepsi birlikte yetisen cok sayda arpa ve bugday cesidi icerir. Yerel halk, karisimi; ekmek, bira ve onunla geleneksel lezzetler yapmak icin kullanilan tek bir urun olarak goruyor. Yerel ciftciler, bu karisimin olumsuz kosullar altinda en azindan bir miktar verim sagladigini bildirdi ve simdi arastirmacilar bu iddialari desteklemek icin ampirik deneylere sahipler. Cornell Universitesi’nde calisan Ruelle ve meslektaslari, onceki calismalari gozden gecirerek maslinlerin degisen kosullar altinda daha yuksek stabilite sagladigini gosterdi. Boylece ciftciler, her mevsim tur kompozisyonunu degistirerek, ek mudahaleye ihtiyac duymadan iklim etkilerine karsi onlem alabilirler. Ruelle, “Bu, surekli gelisen duyarli varlik, kendi basina hangi duyarli varlik olursa olsun yanit vermek icin ciftcinin kontrolu disinda calisiyor” diyor. Yani ne olursa olsun onunla ekmek yapilabilir. Surec, cevrenin hangi turlerin gelisecegini secmesine izin verir. Ve eger cevre kosullari bir yonde degismeye devam ederse, gelecek sezon icin tohum karisimi da bu egilime uygun olarak degisecektir. Su an New York Botanik Bahcesi’nde etnobotanist Alex McAlvay, “Bu, evrimden daha hizli. Tek bir zayif cesidiniz olsaydi uyum saglamaniz uzun zaman alirdi ancak birden fazla cesidiniz varsa, bu degisimler cok hizli gerceklesebilir.” diyor. Kuraklik vurdugunda, ortaya cikan urun verimi, ornegin arpanin kurakliga daha direncli turlerini ve daha az bugdayi icerecektir. Ancak ani yagisli bir mevsim olursa, bugday hala oradadir. 2022’de arastirmacilardan birine bu karisimi yetistiren Gurcu bir rahip, “Biri basarisiz olursa, en azindan digerine sahibiz” dedi. Arastirmacilar, bir sure tek kulturlu tarimdan uzaklasmanin bircok durumda faydali olabilecegini belirtiyor. Cunku birden fazla turde urun ekmek; hasere yonetimi, gubreleme, vahsi yasam sagligi ve surdurulebilirlik icin cok daha iyi. Bununla birlikte, polikultur, hasat ve isleme icin makinelere dayanan daha buyuk ciftcilik icin sorunludur. Maslin karisimindaki her bir tahil cesidini hasat etmek icin ayni makineler kullanilabildiginden surec buyutulebilir. Modern endustri, tahil turlerini de buyuk olcekte ayirma konusunda da deneyimlidir. Maslin ayrica daha yuksek verim saglar. Bir tarla denemesinde, bugday ve arpa birlikte, bugdayin kendi basina yuzde 20 ve tek basina arpadan yuzde 11 daha iyi sonuc verdi ve baska bir arastirma, ayni sonucu elde etmek icin uc yil boyunca monokultur arazi kullanimin yuzde 50 arttirilmasi gerektigini buldu. Dahasi, maslinler, yaban hayatina her turlu zarara neden olan bocek ilaclarina daha az guvenmeyi gerektirecek olan hastaliklara ve hasere boceklere karsi direnc gibi, tamamen farkli bitki turlerini iceren polikulturlerin ekolojik faydalarinin bircogunu hala tasimaktadirlar. McAlvay, yabani arpa olmadan yabani bugday bulamadiklarini soyleyen bazi Israilli bilim adamlariyla konustugunu, bu tahillarin binlerce yildir birlikte evrimlestigini belirtiyor. Tunc cagi ve Neolotik donemlerdeki ilk ciftcilerin “gernik” (emmer) ve “kavuzlu bugday”(spelt) veya “siyez” (einkorn) gibi maslin karisimlari kullandiklarina dair kanitlar da var. Arastirmacilar makalelerinde, “Israil’deki Gilgal’da yabani arpa (Hordeum spontaneum) ve yabani yulaf(Avena strelis) karisimi yetistiriliyordu” diye yaziyor. McAlvay ve ekibi, farkli karisimlarin farkli topraklara toleransi gibi arastirilmasi gereken pek cok belirsizlik olsa da, maslinlerin, ozellikle halihazirda zorlu iklim kosullariyla karsi karsiya olan alanlarda, gecimlik tarimdan sanayiye kadar tum ciftcilik seviyelerinde buyuk faydalar saglayabilecegine inaniyor. McAlvay, “Dunyanin dort bir yanindaki gecimlik ciftciler, ciftliklerindeki riski binlerce ve binlerce yildir yonetiyor ve hafifletiyor ve bunu yapmak icin yerel olarak uyarlanmis bu stratejileri gelistirdiler” diye makalesini bitiriyor. Mc Alvay’in da belirttigi gibi onlardan ogrenecegimiz cok sey var, ozellikle su anda, iklim degisIkligi doneminde. ALİNTİ ~

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.