Edmund Burke Kimdir? - IRCDefteri

CeReN · 26.Kasım.2022

Edmund Burke (1729 – 1797), Ingiliz-Irlandali bir filozof, devlet adami ve Aydinlanma Cagi’nin siyaset teorisyeniydi.
Ingiliz Avam Kamarasi’nda uzun yillar gorev yapti ve Whig partisinin Muhafazakar fraksiyonunun onde gelen isimlerinden biriydi. Amerikan kolonilerinin guclu bir destekcisi ve Fransiz Devrimi’nin sadik bir rakibiydi. Genellikle Anglo-Amerikan Muhafazakarliginin felsefi kurucusu olarak kabul edilir.
Burke, 12 Ocak 1729’da Irlanda’nin Dublin kentinde dogdu. Babasi Richard Burke, Munster soyundan gelen Roma Katolikliginden Irlanda Kilisesi’ne gecmis, mureffeh, profesyonel bir avukatti. Annesi Mary (kizlik soyadi Nagle), County Cork’un kibar bir Roma Katolik ailesinden geliyordu. Irlanda Kilisesi’nde buyumustu (kiz kardesi Juliana bir Roma Katoligi olarak yetistirilip oyle kalmasina ragmen) ve siyasi dusmanlari onu daha sonra defalarca . Katolik kilisesine uyeligin onu kamu gorevinden diskalifiye edecegi bir zamana kadar gizli Katolik sempati beslemekle suclasa da, hayati boyunca pratik bir Anglikan olarak kalacakti.
Ilk egitimi Dublin’in hemen guneyindeki Ballitore’daki bir Quaker okulundaydi ve okul sahibinin kizi olan okul arkadasi Mary Leadbeater ile hayati boyunca yazismalarda kaldi. 1744’te egitimine Dublin’deki Trinity College’da devam etti ve burada Edmund Burke’s Club olarak bilinen bir munazara kulubu kurdu ve 1748’de mezun oldu. 1750’de Middle Temple’da hukuk okumak icin Londra’ya gitti, ancak kisa sure sonra Avrupa’yi dolasmak icin hukuk ogrenimini birakti ve gecimini yazarak kazanmaya calisti.
Burke, Londra’da bulundugu sure boyunca ilk calismasi olan “A Vindication of Natural Society” (Anarsizmin bir savunmasi) ve Estetik uzerine bir inceleme olan “Yuce ve Guzel Fikirlerimizin Kokeni Uzerine Felsefi Bir Inceleme” yayinladi. Etkili siyasi yayin olan “Annual Register”i 1858’de kurdu ve Samuel Johnson (1709 – 1784), David Garrick (1717 – 1779), Oliver Goldsmith (1730 -1774) ve Joshua Reynolds (1723 – 1792) gibi zamanin onde gelen bircok entelektuel ve sanatcisiyla yakin iliskiler kurdu.
1757’de Burke, Jane Mary Nugent ile evlendi ve 1758’de Richard adinda bir ogullari oldu (baska bir ogul, Christopher bebekken oldu). 1758’den 1761’e kadar, Burke’un Irlanda Bas Sekreteri olarak atanan William Gerard Hamilton’in (1729 – 1796) ozel sekreteri oldugu Dublin’e tasindilar. 1765’te Buyuk Britanya Basbakani liberal Whig Charles Watson-Wentworth, Rockingham Marki’nin (1730 – 1782) ozel sekreteri oldu ve ayni yil Wendover Parlamento Uyesi olarak siyasi kariyerine basladi.
Kralin yurutme yetkisinin anayasal sinirlari konusundaki tartismada oncu bir rol ustlendi ve Kral George III’un Amerikan somurgecileriyle ilgili olarak kati egemenlik politikasina dogrudan karsi cikti. Irlanda’da Katoliklere yonelik zulme karsi kampanya yuruttu ve Dogu Hindistan Sirketi’nin suiistimallerini ve yolsuzlugunu kinadi. Konusmalari ve yazilari onu kisa surede unlu yapti ve 1774’te o zamanlar Ingiltere’nin “ikinci sehri” olan Bristol icin milletvekili secildi, ancak Irlanda ile serbest ticareti desteklemesi ve Katolik kurtulusunu savunmasi populer degildi ve 1780’de koltugunu kaybetti. Burke, parlamento kariyerinin geri kalaninda, velinimeti Rockingham Markisi’nin bir cep ilcesi olan Malton’un uyesi olarak oturdu. Rockingham’in iktidara donmesinden sonra Burke, Kuvvetlerin Paymaster’i ve Ozel Meclis Uyesi oldu, ancak bunlar Rockingham 1782’de beklenmedik bir sekilde oldugunde sona erdi.Edmund Burke Kimdir?
1783’te Genc William Pitt’in (1759 – 1806) uzun Tory yonetiminin baslamasiyla, Burke’un siyasi hayatinin geri kalani muhalefet icindeydi, ancak Hindistan valisi Warren Hastings’in (1732 – 1818) gorevden alinmasinda one cikti ve felaketle sonuclanacagini tahmin ettigi Fransiz Devrimi’ni yuksek sesle kinadi.
Fransiz Devrimi hakkindaki guclu gorusleri celiskili tepkiler aldi. Thomas Jefferson (1743 – 1826), Thomas Paine (1739 – 1809), Richard Brinsley Sheridan (1751 – 1816) ve Charles James Fox (1749 – 1806) gibi eski hayranlar, Burke’u gerici ve Fransiz dusmani olmakla sucladilar; John Adams (1735 – 1826), George Washington (1732 – 1799) ve Alexander Hamilton (1755 – 1804) gibi Amerikan Devrimi’nin diger eski destekcileri, bununla birlikte, Burke’un Fransa‘nin durumu hakkindaki degerlendirmesine katildilar.
1794’te oglu Richard oldu ve Hastings davasi sona erdi ve isinin bittigini ve yiprandigini hisseden Burke, Parlamento’dan emekli oldu. Fransiz Devrimi’ne karsi tutumuyla Kral III. Uzun bir hastaliktan sonra Burke, 9 Temmuz 1797’de Beaconsfield’da oldu.

Calismalari
Burke’un yayinlanan ilk eseri “A Vindication of Natural Society” (“A View of the Miseriries and Evils to Mankind to Mankind” alt basligi) 1756’da cikti. Bu ilk ciddi anarsizm savunusuydu(Burke bunu bir hiciv olarak nitelendirdi) ve William Godwin (1756 – 1836) gibi daha sonraki anarsistler tarafindan oldukca ciddiye alindi.
1757’de, Denis Diderot (1713 – 1784) ve Immanuel Kant gibi onde gelen Kita dusunurlerinin dikkatini ceken “Yuce ve Guzel Fikirlerimizin Kokeni Uzerine Felsefi Bir Inceleme” adli Estetik uzerine bir inceleme yayinladi.
1790 tarihli “Fransa’daki Devrim Uzerine Dusunceler” adli eserinde Burke, Fransiz Devrimi’ni gelenege ve uygun otoriteye karsi siddetli bir isyan ve insan toplumunun karmasIk gerceklerinden kopuk bir deney olarak tanimladi. Jean-Jacques Rousseau’nun “Halkin Iradesi” teorisine siddetle karsi cikti, bunun yerine bir ulustaki cogu erkegin onu yonetmeye yetkili olmadigina inandi. Ulkenin daha iyi yetistirilmis ve daha yuksek Hiristiyan egitimine sahip insanlara bakmasi gerektigine ya da kisisel deger ve ayricaliktan uzaklasip ilkesiz, sinir bozucu bir siradanliga dogru hareket etmesi gerektigine inaniyordu. “Yansimalar”in olcusuz dili ve olgusal yanlisliklar, pek cok okuyucuyu Burke’un muhakeme gucunu kaybettigine ikna etti, ancak olumunden sonra, tahminlerinin buyuk olcude dogru oldugu kanitlandiginda, bu kitap onun en taninmis ve en etkili eseri haline geldi.
Ekonomide serbest piyasa sisteminin guclu bir destekcisiydi (ticaretin adil olmasi ve her iki tarafin da yararina olmasi gerektigine, ancak hukumetlerin gereginden fazla mudahale etmemesi gerektigine inaniyordu), ancak sanayilesmeye karsi temkinliydi. Oncu ekonomist Adam Smith, cigir acan goruslerinin guclu bir destekcisiydi; sosyalist Karl Marx, onlarin radikal bir rakibiydi. Zamanla Burke, Ingilizce konusulan dunyada modern Muhafazakarligin babalarindan biri olarak kabul edildi ve onun dusuncesi, modern klasIk Liberallerin siyaset felsefesi uzerinde onemli bir etki yaratti.
Yanlislikla Burke’e atfedilen cok yaygin bir alinti sudur: “Kotulugun zaferi icin gerekli olan tek sey, iyi adamlarin hicbir sey yapmamasidir” (veya birkac benzer varyasyon). Alinti icin kesin bir kaynak yok, ancak Burke’un “Kotu adamlar bir araya geldiginde, iyiler birlesmelidir; aksi takdirde, asagilik bir mucadelede acimasiz bir fedakarlik olarak birer birer duseceklerdir” sozunun bir baska aciklamasi olabilir.

ALİNTİ ~

26.Kasım.2022	#1
Çevrimdışı CeReN Bizimsohbet.net	Edmund Burke Kimdir? Edmund Burke (1729 – 1797), Ingiliz-Irlandali bir filozof, devlet adami ve Aydinlanma Cagi’nin siyaset teorisyeniydi. Ingiliz Avam Kamarasi’nda uzun yillar gorev yapti ve Whig partisinin Muhafazakar fraksiyonunun onde gelen isimlerinden biriydi. Amerikan kolonilerinin guclu bir destekcisi ve Fransiz Devrimi’nin sadik bir rakibiydi. Genellikle Anglo-Amerikan Muhafazakarliginin felsefi kurucusu olarak kabul edilir. Burke, 12 Ocak 1729’da Irlanda’nin Dublin kentinde dogdu. Babasi Richard Burke, Munster soyundan gelen Roma Katolikliginden Irlanda Kilisesi’ne gecmis, mureffeh, profesyonel bir avukatti. Annesi Mary (kizlik soyadi Nagle), County Cork’un kibar bir Roma Katolik ailesinden geliyordu. Irlanda Kilisesi’nde buyumustu (kiz kardesi Juliana bir Roma Katoligi olarak yetistirilip oyle kalmasina ragmen) ve siyasi dusmanlari onu daha sonra defalarca . Katolik kilisesine uyeligin onu kamu gorevinden diskalifiye edecegi bir zamana kadar gizli Katolik sempati beslemekle suclasa da, hayati boyunca pratik bir Anglikan olarak kalacakti. Ilk egitimi Dublin’in hemen guneyindeki Ballitore’daki bir Quaker okulundaydi ve okul sahibinin kizi olan okul arkadasi Mary Leadbeater ile hayati boyunca yazismalarda kaldi. 1744’te egitimine Dublin’deki Trinity College’da devam etti ve burada Edmund Burke’s Club olarak bilinen bir munazara kulubu kurdu ve 1748’de mezun oldu. 1750’de Middle Temple’da hukuk okumak icin Londra’ya gitti, ancak kisa sure sonra Avrupa’yi dolasmak icin hukuk ogrenimini birakti ve gecimini yazarak kazanmaya calisti. Burke, Londra’da bulundugu sure boyunca ilk calismasi olan “A Vindication of Natural Society” (Anarsizmin bir savunmasi) ve Estetik uzerine bir inceleme olan “Yuce ve Guzel Fikirlerimizin Kokeni Uzerine Felsefi Bir Inceleme” yayinladi. Etkili siyasi yayin olan “Annual Register”i 1858’de kurdu ve Samuel Johnson (1709 – 1784), David Garrick (1717 – 1779), Oliver Goldsmith (1730 -1774) ve Joshua Reynolds (1723 – 1792) gibi zamanin onde gelen bircok entelektuel ve sanatcisiyla yakin iliskiler kurdu. 1757’de Burke, Jane Mary Nugent ile evlendi ve 1758’de Richard adinda bir ogullari oldu (baska bir ogul, Christopher bebekken oldu). 1758’den 1761’e kadar, Burke’un Irlanda Bas Sekreteri olarak atanan William Gerard Hamilton’in (1729 – 1796) ozel sekreteri oldugu Dublin’e tasindilar. 1765’te Buyuk Britanya Basbakani liberal Whig Charles Watson-Wentworth, Rockingham Marki’nin (1730 – 1782) ozel sekreteri oldu ve ayni yil Wendover Parlamento Uyesi olarak siyasi kariyerine basladi. Kralin yurutme yetkisinin anayasal sinirlari konusundaki tartismada oncu bir rol ustlendi ve Kral George III’un Amerikan somurgecileriyle ilgili olarak kati egemenlik politikasina dogrudan karsi cikti. Irlanda’da Katoliklere yonelik zulme karsi kampanya yuruttu ve Dogu Hindistan Sirketi’nin suiistimallerini ve yolsuzlugunu kinadi. Konusmalari ve yazilari onu kisa surede unlu yapti ve 1774’te o zamanlar Ingiltere’nin “ikinci sehri” olan Bristol icin milletvekili secildi, ancak Irlanda ile serbest ticareti desteklemesi ve Katolik kurtulusunu savunmasi populer degildi ve 1780’de koltugunu kaybetti. Burke, parlamento kariyerinin geri kalaninda, velinimeti Rockingham Markisi’nin bir cep ilcesi olan Malton’un uyesi olarak oturdu. Rockingham’in iktidara donmesinden sonra Burke, Kuvvetlerin Paymaster’i ve Ozel Meclis Uyesi oldu, ancak bunlar Rockingham 1782’de beklenmedik bir sekilde oldugunde sona erdi.Edmund Burke Kimdir? 1783’te Genc William Pitt’in (1759 – 1806) uzun Tory yonetiminin baslamasiyla, Burke’un siyasi hayatinin geri kalani muhalefet icindeydi, ancak Hindistan valisi Warren Hastings’in (1732 – 1818) gorevden alinmasinda one cikti ve felaketle sonuclanacagini tahmin ettigi Fransiz Devrimi’ni yuksek sesle kinadi. Fransiz Devrimi hakkindaki guclu gorusleri celiskili tepkiler aldi. Thomas Jefferson (1743 – 1826), Thomas Paine (1739 – 1809), Richard Brinsley Sheridan (1751 – 1816) ve Charles James Fox (1749 – 1806) gibi eski hayranlar, Burke’u gerici ve Fransiz dusmani olmakla sucladilar; John Adams (1735 – 1826), George Washington (1732 – 1799) ve Alexander Hamilton (1755 – 1804) gibi Amerikan Devrimi’nin diger eski destekcileri, bununla birlikte, Burke’un Fransa‘nin durumu hakkindaki degerlendirmesine katildilar. 1794’te oglu Richard oldu ve Hastings davasi sona erdi ve isinin bittigini ve yiprandigini hisseden Burke, Parlamento’dan emekli oldu. Fransiz Devrimi’ne karsi tutumuyla Kral III. Uzun bir hastaliktan sonra Burke, 9 Temmuz 1797’de Beaconsfield’da oldu. Calismalari Burke’un yayinlanan ilk eseri “A Vindication of Natural Society” (“A View of the Miseriries and Evils to Mankind to Mankind” alt basligi) 1756’da cikti. Bu ilk ciddi anarsizm savunusuydu(Burke bunu bir hiciv olarak nitelendirdi) ve William Godwin (1756 – 1836) gibi daha sonraki anarsistler tarafindan oldukca ciddiye alindi. 1757’de, Denis Diderot (1713 – 1784) ve Immanuel Kant gibi onde gelen Kita dusunurlerinin dikkatini ceken “Yuce ve Guzel Fikirlerimizin Kokeni Uzerine Felsefi Bir Inceleme” adli Estetik uzerine bir inceleme yayinladi. 1790 tarihli “Fransa’daki Devrim Uzerine Dusunceler” adli eserinde Burke, Fransiz Devrimi’ni gelenege ve uygun otoriteye karsi siddetli bir isyan ve insan toplumunun karmasIk gerceklerinden kopuk bir deney olarak tanimladi. Jean-Jacques Rousseau’nun “Halkin Iradesi” teorisine siddetle karsi cikti, bunun yerine bir ulustaki cogu erkegin onu yonetmeye yetkili olmadigina inandi. Ulkenin daha iyi yetistirilmis ve daha yuksek Hiristiyan egitimine sahip insanlara bakmasi gerektigine ya da kisisel deger ve ayricaliktan uzaklasip ilkesiz, sinir bozucu bir siradanliga dogru hareket etmesi gerektigine inaniyordu. “Yansimalar”in olcusuz dili ve olgusal yanlisliklar, pek cok okuyucuyu Burke’un muhakeme gucunu kaybettigine ikna etti, ancak olumunden sonra, tahminlerinin buyuk olcude dogru oldugu kanitlandiginda, bu kitap onun en taninmis ve en etkili eseri haline geldi. Ekonomide serbest piyasa sisteminin guclu bir destekcisiydi (ticaretin adil olmasi ve her iki tarafin da yararina olmasi gerektigine, ancak hukumetlerin gereginden fazla mudahale etmemesi gerektigine inaniyordu), ancak sanayilesmeye karsi temkinliydi. Oncu ekonomist Adam Smith, cigir acan goruslerinin guclu bir destekcisiydi; sosyalist Karl Marx, onlarin radikal bir rakibiydi. Zamanla Burke, Ingilizce konusulan dunyada modern Muhafazakarligin babalarindan biri olarak kabul edildi ve onun dusuncesi, modern klasIk Liberallerin siyaset felsefesi uzerinde onemli bir etki yaratti. Yanlislikla Burke’e atfedilen cok yaygin bir alinti sudur: “Kotulugun zaferi icin gerekli olan tek sey, iyi adamlarin hicbir sey yapmamasidir” (veya birkac benzer varyasyon). Alinti icin kesin bir kaynak yok, ancak Burke’un “Kotu adamlar bir araya geldiginde, iyiler birlesmelidir; aksi takdirde, asagilik bir mucadelede acimasiz bir fedakarlik olarak birer birer duseceklerdir” sozunun bir baska aciklamasi olabilir. ALİNTİ ~

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.