Koroner Kalp Hastaligini Ve Kalp Krizini Onleme Yollari - IRCDefteri

CeReN · 23.Kasım.2022

Dunyadaki bircok ulkede olumlerin buyuk bir kismi kalp krizinden kaynaklanmaktadir. Dunya Saglik Orgutu’nden (DSO’den) alinan verilere gore, kalp-damar hastaliklari nedeniyle yillik ortalama olum sayisi 17 milyondur. Ornegin, Amerika BirlesIk Devletleri’nde her 37 saniyede bir kisi kalp hastaligindan olmektedir. Bu, yilda yaklasIk 650.000 kisi demektir. Turkiye’de de durum pek farkli degildir. Her yil cok sayida (300 ila 400 bin) kisi kalp krizi yasamakta, 150 ila 200 bin kisi hayatini kaybetmektedir. Kisacasi, Turk Kardiyoloji Dernegi (TKD) ulkemizdeki olumlerin % 40’inin (bu oran her 3 dakikada 1 kisinin olmesine karsilik gelir) sebebinin kalp ve damar hastaliklari oldugunu soylemektedir. Rakamlar her yil artmaktadir. Belki de bu rakamlardan daha da sok edici olan, bu hastaligin cogu durumda buyuk olcude onlenebilir olmasi ve onleme adimlarinin gercekten cok karmasIk olmamasidir.

Kalp Hastaligi Risk FaktorleriKoroner Kalp Hastaligini ve Kalp Krizini Onleme Yollari
Kalp hastaligi riskini artirabilecek bircok sey vardir. Bunlara risk faktorleri denir. Bazilari kontrol edilemez ancak kontrol edilebilecek bircok faktorler vardir. Bunlari ogrenmek kalp hastaligi riskini azaltabilir. Degistirilemeyecek ya da kontrol edilemeyecek kalp hastaligi risk faktorleri sunlardir:
Yas: Yaslandikca kalp hastaligi riski artar. 45 yas ve ustu erkekler, 55 yas ve ustu kadinlar daha buyuk risk tasir.
Cinsiyet: Bazi risk faktorleri kadinlarda kalp hastaligi riskini erkeklerden farkli sekilde etkileyebilir. Ornegin, ostrojen hormonu kadinlara kalp hastaligina karsi bir miktar koruma saglar ancak diyabet(seker hastaligi) kadinlarda kalp hastaligi gelisme riskini erkeklere gore daha fazla artirir.
Irk veya etnik koken: Bazi gruplarin digerlerinden daha yuksek riskleri vardir. Afrikali Amerikalilarin (Afro- Amerikalilar da denir) kalp hastaligina sahip olma olasiligi beyazlardan daha yuksek iken, Hispanik Amerikalilarin (Ispanyol kokenli, ana dilleri Ispanyolca olan Amerikalilar) kalp hastaligina sahip olma olasiligi daha dusuktur. Dogu Asyalilar gibi bazi Asyali gruplarin oranlari daha dusuktur, ancak Guney Asyalilarin oranlari daha yuksektir.
Aile oykusu: Erken yasta kalp hastaligi gecirmis bir yakin aile uyesi varsa risk daha fazladir.

Kalp Hastaligi Riskini Azaltma Yollari
Kalp hastaligina yakalanma sansini azaltmak icin yapilabilecek bircok sey vardir. Arastirmalar, kalp hastaligi icin en yuksek riske sahip kisilerin kontrol edilebilecek risk faktorlerine yonelik bazi basit onleyici tedbirler alarak risklerini %80’e kadar azaltabilecegini gostermistir. Bu tedbirler sadece kalp hastaligi riskini azaltmakla kalmaz, felc riskini de yariya indirir, kanser riskini 1/3 oraninda azaltir ve kisilere demanstan korunmak icin sans verir. Hayat kurtarabilecek ve uygulamasi hic de zor olmayan onlemler sunlardir:
1-Fiziksel olarak aktif olmak
2- Saglikli ve dengeli beslenmek
3- Sigara icmemek
4- Saglikli kilonun korunmasi
5- Kan basincini yonetmek
6- Kolesterolu yonetmek
7- Kan sekerini (Diyabeti) yonetmek
8-Stresi Yonetmek
9-Alkolu sinirlamak
10-Yeterli uyku

1-Fiziksel Olarak Aktif Olmak
Her gun fiziksel olarak aktif olmak gerekir. Arastirmalar, haftada en az 150 dakika orta yogunlukta fiziksel aktivitenin kan basincini dusurmeye, kolesterolu dusurmeye ve kiloyu saglikli bir seviyede tutmaya yardimci olabilecegini gostermistir. Kisi zaten aktifse, daha fazla fayda icin yogunlugunu artirabilir. Aktif olmayanlar yavas baslamali, giderek hareketliligi artirmalidir. Bir seferde birkac dakika bile bazi saglik yararlari saglayabilir. Arastirmalar, orta duzeyde bir zindelik duzeyine bile ulasmis kisilerin, dusuk zindelik duzeyine sahip olanlara gore erken olme olasiliginin cok daha dusuk oldugunu gostermektedir.
2-Saglikli ve Dengeli Beslenmek
Bu, genel olarak ilave seker, rafine tahillar (beyaz un gibi), doymus yaglar ve koruyucular bakimindan yuksek asiri islenmis gidalardan kacinilan bitki odakli bir diyet anlamina gelir. Saglikli bir beslenme, kardiyovaskuler hastaliklarla savasmak icin en iyi silahlardan biridir. Tuketilen yiyecek (ve miktari) kolesterol, kan basinci, diyabet ve asiri kilo gibi kontrol edilebilir risk faktorlerini etkileyebilir. Vitamin, mineral, lif ve diger besin maddelerini iceren, ancak kalorisi daha dusuk olan besinler acisindan zengin gidalar tercih edilmelidir. Sebze, meyve ve kepekli tahil alimini vurgulayan, az yagli sut urunleri, kumes hayvanlari, balik, baklagiller, tropikal olmayan bitkisel yaglar ve kuruyemisleri iceren ve tatlilarin, sekerli iceceklerin ve kirmizi etlerin alimini sinirlayan bir diyet secilmelidir. Saglikli bir kiloyu korumak icin diyet fiziksel aktivite seviyesiyle koordine edilmeli, boylece alinan kalori kadar tuketilmelidir.
3-Sigara IcmemekKoroner Kalp Hastaligini ve Kalp Krizini Onleme Yollari
Sigara icenler sagliklarini iyilestirmek icin birakmalidir. Evde sigara icen biri varsa, birakmaya tesvik edilmelidir. Sigarayi birakmak zor olsa da kalp krizi veya felcten kurtulmak veya kronik kalp hastaligi ile yasamak daha zordur. Birakmanin en iyi yolunu bulma konusunda yardim icin bir saglik kurulusuna gidilmeli ve bir doktorla gorusulmelidir. Basarili bir sekilde birakma sansini artiran etkili stratejiler ve ilaclar vardir. Kisi sigara icmiyorsa sanslidir ve hic baslamamalidir.
4-Saglikli Kilonun Korunmasi
Kisiler her yasta kendileri icin tibbi anlamda saglikli olan kiloda kalmalidir. Beden Kitle Indeksi (BKI), kilonun saglikli olup olmadigini bilmeye yardimci olabilir. Arastirma calismalarinda 18,5 ile 25 Kg/m2 arasindaki (ideal ya da normal kiloda olan) BKI kullanilmasina ragmen, BKI bircok insan icin sagliksiz kilonun buyuk bir olcusu degildir. Sagliksiz kilo icin muhtemelen bel cevresi daha iyi bir olcudur, ozellikle bir erkek icin 102 cm’den veya bir kadin icin 88-89 cm’den buyukse sagliksiz kabul edilir. Ideal olculer kadinlar icin 80 cm’nin, erkekler icin 94 cm’nin altidir. Beden kitle indeksinin kadinlarda 19 ila 24, erkeklerde 20 ila 25 arasinda olmasi idealdir.
Obezite, kisileri kardiyovaskuler hastalik riskini artiran yuksek kolesterol, yuksek tansiyon ve tip 2 diyabetin oncusu olan insulin direnci gibi faktorler acisindan risk altina sokar. Fazla kiloya sahip olan veya obez olanlar kilo vermelidir. Kilo vermek veya kiloyu normal sirlarda tutmak icin kalori alimi azaltilmali ya da hareket artirilmalidir. Beden kitle indeksi kontrol edilebilir. Yardima ihtiyaci olanlar bir plan dahilinde kilo vermek icin bir diyetisyenle konusmalidir.
Not: BKI (Beden Kitle Indeksi) bir kisinin agirliginin (kilogram cinsinden) boyunun (metre cinsinden) karesine bolunmesiyle (Kg/m2) elde edilir.
5-Kan Basincini Yonetmek
Tansiyonun (kan basincinin) yuksek olmasi inme icin onemli bir risk faktorudur. Inme iyilesmesi zordur ve omur boyu sakat kalinabilir. Bu nedenle kan basinci saglikli bir aralikta tutulmalidir. Kan basincinin 120/80 mm Hg’den az olmasi idealdir. Tuzun fazlasi kan basincini artiracagi icin yiyeceklerden alinan tuz miktari gunde bir cay kasigiyla ( yaklasIk 6 gr ) sinirlandirilmalidir. Ilaclarin doktorun onerdigi sekilde alinmasi ve hareketin artirilmasi da oneriler arasindadir. Bu onerilere uyulmasi tansiyonla ilgili rakamlarin asagi inmesi ve asagida kalmasi icin gereklidir.
6-Kolesterolu Yonetmek
Yuksek kolesterol seviyeleri arterleri tikayabilir, koroner arter hastaligi ve kalp krizi riskini artirabilir. Kalp krizi riskinin dusurulmesi icin doymus yag, trans yag ve kolesterol alimi azaltmali ve hareket edilmelidir. Diyet ve fiziksel aktivite tek basina kolesterol seviyesini dusurmezse ilac kullanmak gerekebilir. Ilaclar doktorun belirttigi gibi alinmalidir.
Dusuk bir LDL kolesterol (dusuk yogunluklu kolesterol veya kotu kolesterol) seviyesi, kalp sagligi icin iyi kabul edilir. Saglikli kisilerde LDL kolesterol 130 mg/dL’den daha az olmalidir. Tehlike siniri 130-160 arasidir. 160 mg/dL’den yukarida olmasi durumunda LDL yuksekliginden bahsedilir. Doymus ve trans yaglar acisindan zengin bir diyet gibi yasam tarzi faktorleri LDL kolesterolu yukseltebilir.
HDL kolesterolun ( yuksek yogunluklu kolesterol veya iyi kolesterol) yuksek seviyelerde olmasi genellikle iyidir. HDL kolesterolun erkeklerde 40, kadinlarda 50 mg/dL’nin altinda olmasi istenmez. Her iki cinsiyette de 60 mg/dL’nin uzerinde olmasi iyiye isarettir. Dusuk HDL kolesterol kisiyi kalp hastaligi icin daha yuksek risk altina sokar. Genetik faktorler, tip 2 diyabet, sigara icmek, asiri kilolu olmak ve hareketsiz olmak HDL kolesterolun dusmesine neden olabilir.
Dusuk HDL kolesterol veya yuksek LDL kolesterol ile birlikte yuksek bir trigliserit seviyesi (yuksek kan trigliseritleri olan kisilerde genellikle daha dusuk HDL kolesterol bulunur) kalp krizi ve felc riskini artiran arter (atardamar) duvarlarinda yag birikintilerinin yigilmasi olan ateroskleroz ile iliskilidir. Trigliserit miktari 150 mg/dL’nin altinda ise normaldir. Kandaki seviyenin 200’un ustune cikmasi yuksek oldugu anlamina gelir. Daha da yukselmemesi ve saglik sorunlari yaratmamasi icin kontrol altina alinmalidir.
Toplam kolesterol seviyesi HDL + LDL + trigliserit seviyesinin yuzde 20’sine karsilik gelir. Kandaki seviyeleri cinsiyete, yasa gore degisebilir. Yirmi yas ustu yetiskin erkek ve kadinlarda toplam kolesterol miktari 125 ile 200 mg/dL arasinda olmalidir. Ust sinirdan (200 ile 240 arasi) daha yuksek ise sorun var demektir ve mudahale gerektirir.
7-Diyabeti YonetmekKoroner Kalp Hastaligini ve Kalp Krizini Onleme Yollari
Seker hastaligi (diyabet) olan bir kiside KKH (koroner kalp hastaligi ) gelisme olasiligi yuksektir. 65 yas ustu seker hastasi ya da DM’li (Diabetes mellitus’lu) kisilerin en az %68’i bir tur kalp hastaligi nedeniyle, %16’si felcten olmektedir. Yuksek tansiyon, yuksek kolesterol, sigara, obezite ve fiziksel aktivite eksIkligi gibi diger risk faktorleri, diyabetli bir kisinin kardiyovaskuler hastalik gelistirme sansini buyuk olcude artirabilir. Bu nedenle diyabet testi yaptirilmasi ve varsa kontrol altinda tutulmasi onemlidir. Aclik kan sekerinin 100 mg/dL’nin (veya hemoglobin A1c < %5,7) altinda tutulmasi gerekir. Fiziksel aktiviteyi artirmak, kiloyu ve tansiyonu normal duzeyde tutmak kandaki seker seviyesini yonetmeye yardimci olur. Seker hastaligi varsa tansiyon seviyesi 130/80 mmHg’den fazla olmamalidir.
Bir saglik sorunu varsa, doktor kan sekerini, kolesterolu ve kan basincini kontrol etmeye yardimci olmak icin statinler veya baska ilaclar recete edebilir. Tum ilaclar belirtildigi sekilde kullanilmalidir. Doktor soylemedigi surece koruyucu bir onlem olarak aspirin alinmamalidir. Kisi hic kalp krizi veya felc gecirmediyse gunluk aspirin alimi hic yardimci olmayabilir ve kanama riski de dahil olmak uzere sorunlara neden olabilir. Kisi kalp krizi veya felc gecirdiyse, doktor baska bir kalp krizi gecirme riskini azaltmak icin dusuk dozda aspirin alinmasini isteyebilir.
8-Stresi Yonetmek
Stres bircok acidan kalp hastaliklari ile baglantilidir. Ornegin, stres altindaki kisiler normalde oldugundan daha fazla yemek yiyebilir, sigaraya baslayabilir veya sigara icebilir. Arastirmalar, genc yetiskinlerde stres reaksiyonunun orta yas tansiyon riskini ongordugunu bile gostermistir. Riski azaltmak icin stres yonetilmeye calisilmalidir. Stresi yonetmeye yardimci olacak bazi yollar arasinda egzersiz yapmak, muzik dinlemek, sakin veya huzurlu bir seye odaklanmak ve meditasyon yer alir.
9-Alkolu Sinirlamak
Cok fazla alkol icmek kan basincini yukseltebilir, kardiyomiyopati, felc, kanser ve diger hastaliklari artirabilir, yuksek trigliseritlere katkida bulunabilir ve duzensiz kalp atislarina neden olabilir. Asiri alkol tuketimi obezite, alkolizm, intihar ve kazalara da katkida bulunur. Ancak orta duzeyde alkol tuketiminin kalp koruyucu etkisi vardir. Icki iciliyorsa alkol tuketimi erkekler icin gunde en fazla iki ve kadinlar icin gunde bir ickiden fazla olmayacak sekilde sinirlanmali, onerilen en ust limitler asilmamalidir. Icmeyenlerin alkol kullanmaya baslamasi veya icenlerin ictikleri miktari artirmalari onerilmez.
10-Yeterli uyku
Yeterli uyumamak yuksek tansiyon, obezite ve diyabet riskini artirabilir. Kisiler iyi uyku aliskanliklarina sahip olmali, uyku sorunlari varsa bir doktora basvurmalidir. Uyku apnesi, insanlarda uyku sirasinda bircok kez nefes almayi kisa sureligine durduran bir sorundur. Bu, iyi bir dinlenme yetenegini engeller ve kalp hastaligi riskini artirabilir. Kisiler kendisinde uyku apnesi sorunu olabilecegini dusunuyorsa, ilgili birime basvurup bir uyku calismasi yaptirmak gerekip gerekmedigini ogrenebilir. Eger uyku apnesi oldugu anlasilirsa, bunun icin tedavi gorulmelidir.

Riskleri Bilmek ve Farkindalik OnemlidirKoroner Kalp Hastaligini ve Kalp Krizini Onleme Yollari
Aktif ve formda olmak, saglikli beslenmek, tutunden kacinmak ve sagligi daha fazla riske atabilecek hastaliklari yonetmek kalp krizi gecirme veya inme riskini azaltabilir. Yasamla ilgili degisIklikler yapmak ve hayat boyu surdurulebilecek saglikli aliskanliklar olusturmak icin bilgilenmek ve farkindalik onemlidir. 40 -75 yaslari arasinda olan ve daha once felc ya da kalp krizi gecirmemis olan kisiler yasam tarzlarini kontrol altina alarak saglikli yasamaya devam edebilir. Sigara icmek, bobrek hastaligina sahip olmak ya da ailede genc yasta kalp krizi gecirmek gibi bir oykusu olan kisiler riskleri artabilecegi icin daha dikkatli olmalidir. Alinabilecek basit onlemlerle, yasam tarzinda yapilabilecek degisIkliklerle, erken taniyla ve tedavi ile olumlerin onlenebilecegi unutulmamalidir.

ALİNTİ ~

23.Kasım.2022	#1
Çevrimdışı CeReN Bizimsohbet.net	Koroner Kalp Hastaligini Ve Kalp Krizini Onleme Yollari Dunyadaki bircok ulkede olumlerin buyuk bir kismi kalp krizinden kaynaklanmaktadir. Dunya Saglik Orgutu’nden (DSO’den) alinan verilere gore, kalp-damar hastaliklari nedeniyle yillik ortalama olum sayisi 17 milyondur. Ornegin, Amerika BirlesIk Devletleri’nde her 37 saniyede bir kisi kalp hastaligindan olmektedir. Bu, yilda yaklasIk 650.000 kisi demektir. Turkiye’de de durum pek farkli degildir. Her yil cok sayida (300 ila 400 bin) kisi kalp krizi yasamakta, 150 ila 200 bin kisi hayatini kaybetmektedir. Kisacasi, Turk Kardiyoloji Dernegi (TKD) ulkemizdeki olumlerin % 40’inin (bu oran her 3 dakikada 1 kisinin olmesine karsilik gelir) sebebinin kalp ve damar hastaliklari oldugunu soylemektedir. Rakamlar her yil artmaktadir. Belki de bu rakamlardan daha da sok edici olan, bu hastaligin cogu durumda buyuk olcude onlenebilir olmasi ve onleme adimlarinin gercekten cok karmasIk olmamasidir. Kalp Hastaligi Risk FaktorleriKoroner Kalp Hastaligini ve Kalp Krizini Onleme Yollari Kalp hastaligi riskini artirabilecek bircok sey vardir. Bunlara risk faktorleri denir. Bazilari kontrol edilemez ancak kontrol edilebilecek bircok faktorler vardir. Bunlari ogrenmek kalp hastaligi riskini azaltabilir. Degistirilemeyecek ya da kontrol edilemeyecek kalp hastaligi risk faktorleri sunlardir: Yas: Yaslandikca kalp hastaligi riski artar. 45 yas ve ustu erkekler, 55 yas ve ustu kadinlar daha buyuk risk tasir. Cinsiyet: Bazi risk faktorleri kadinlarda kalp hastaligi riskini erkeklerden farkli sekilde etkileyebilir. Ornegin, ostrojen hormonu kadinlara kalp hastaligina karsi bir miktar koruma saglar ancak diyabet(seker hastaligi) kadinlarda kalp hastaligi gelisme riskini erkeklere gore daha fazla artirir. Irk veya etnik koken: Bazi gruplarin digerlerinden daha yuksek riskleri vardir. Afrikali Amerikalilarin (Afro- Amerikalilar da denir) kalp hastaligina sahip olma olasiligi beyazlardan daha yuksek iken, Hispanik Amerikalilarin (Ispanyol kokenli, ana dilleri Ispanyolca olan Amerikalilar) kalp hastaligina sahip olma olasiligi daha dusuktur. Dogu Asyalilar gibi bazi Asyali gruplarin oranlari daha dusuktur, ancak Guney Asyalilarin oranlari daha yuksektir. Aile oykusu: Erken yasta kalp hastaligi gecirmis bir yakin aile uyesi varsa risk daha fazladir. Kalp Hastaligi Riskini Azaltma Yollari Kalp hastaligina yakalanma sansini azaltmak icin yapilabilecek bircok sey vardir. Arastirmalar, kalp hastaligi icin en yuksek riske sahip kisilerin kontrol edilebilecek risk faktorlerine yonelik bazi basit onleyici tedbirler alarak risklerini %80’e kadar azaltabilecegini gostermistir. Bu tedbirler sadece kalp hastaligi riskini azaltmakla kalmaz, felc riskini de yariya indirir, kanser riskini 1/3 oraninda azaltir ve kisilere demanstan korunmak icin sans verir. Hayat kurtarabilecek ve uygulamasi hic de zor olmayan onlemler sunlardir: 1-Fiziksel olarak aktif olmak 2- Saglikli ve dengeli beslenmek 3- Sigara icmemek 4- Saglikli kilonun korunmasi 5- Kan basincini yonetmek 6- Kolesterolu yonetmek 7- Kan sekerini (Diyabeti) yonetmek 8-Stresi Yonetmek 9-Alkolu sinirlamak 10-Yeterli uyku 1-Fiziksel Olarak Aktif Olmak Her gun fiziksel olarak aktif olmak gerekir. Arastirmalar, haftada en az 150 dakika orta yogunlukta fiziksel aktivitenin kan basincini dusurmeye, kolesterolu dusurmeye ve kiloyu saglikli bir seviyede tutmaya yardimci olabilecegini gostermistir. Kisi zaten aktifse, daha fazla fayda icin yogunlugunu artirabilir. Aktif olmayanlar yavas baslamali, giderek hareketliligi artirmalidir. Bir seferde birkac dakika bile bazi saglik yararlari saglayabilir. Arastirmalar, orta duzeyde bir zindelik duzeyine bile ulasmis kisilerin, dusuk zindelik duzeyine sahip olanlara gore erken olme olasiliginin cok daha dusuk oldugunu gostermektedir. 2-Saglikli ve Dengeli Beslenmek Bu, genel olarak ilave seker, rafine tahillar (beyaz un gibi), doymus yaglar ve koruyucular bakimindan yuksek asiri islenmis gidalardan kacinilan bitki odakli bir diyet anlamina gelir. Saglikli bir beslenme, kardiyovaskuler hastaliklarla savasmak icin en iyi silahlardan biridir. Tuketilen yiyecek (ve miktari) kolesterol, kan basinci, diyabet ve asiri kilo gibi kontrol edilebilir risk faktorlerini etkileyebilir. Vitamin, mineral, lif ve diger besin maddelerini iceren, ancak kalorisi daha dusuk olan besinler acisindan zengin gidalar tercih edilmelidir. Sebze, meyve ve kepekli tahil alimini vurgulayan, az yagli sut urunleri, kumes hayvanlari, balik, baklagiller, tropikal olmayan bitkisel yaglar ve kuruyemisleri iceren ve tatlilarin, sekerli iceceklerin ve kirmizi etlerin alimini sinirlayan bir diyet secilmelidir. Saglikli bir kiloyu korumak icin diyet fiziksel aktivite seviyesiyle koordine edilmeli, boylece alinan kalori kadar tuketilmelidir. 3-Sigara IcmemekKoroner Kalp Hastaligini ve Kalp Krizini Onleme Yollari Sigara icenler sagliklarini iyilestirmek icin birakmalidir. Evde sigara icen biri varsa, birakmaya tesvik edilmelidir. Sigarayi birakmak zor olsa da kalp krizi veya felcten kurtulmak veya kronik kalp hastaligi ile yasamak daha zordur. Birakmanin en iyi yolunu bulma konusunda yardim icin bir saglik kurulusuna gidilmeli ve bir doktorla gorusulmelidir. Basarili bir sekilde birakma sansini artiran etkili stratejiler ve ilaclar vardir. Kisi sigara icmiyorsa sanslidir ve hic baslamamalidir. 4-Saglikli Kilonun Korunmasi Kisiler her yasta kendileri icin tibbi anlamda saglikli olan kiloda kalmalidir. Beden Kitle Indeksi (BKI), kilonun saglikli olup olmadigini bilmeye yardimci olabilir. Arastirma calismalarinda 18,5 ile 25 Kg/m2 arasindaki (ideal ya da normal kiloda olan) BKI kullanilmasina ragmen, BKI bircok insan icin sagliksiz kilonun buyuk bir olcusu degildir. Sagliksiz kilo icin muhtemelen bel cevresi daha iyi bir olcudur, ozellikle bir erkek icin 102 cm’den veya bir kadin icin 88-89 cm’den buyukse sagliksiz kabul edilir. Ideal olculer kadinlar icin 80 cm’nin, erkekler icin 94 cm’nin altidir. Beden kitle indeksinin kadinlarda 19 ila 24, erkeklerde 20 ila 25 arasinda olmasi idealdir. Obezite, kisileri kardiyovaskuler hastalik riskini artiran yuksek kolesterol, yuksek tansiyon ve tip 2 diyabetin oncusu olan insulin direnci gibi faktorler acisindan risk altina sokar. Fazla kiloya sahip olan veya obez olanlar kilo vermelidir. Kilo vermek veya kiloyu normal sirlarda tutmak icin kalori alimi azaltilmali ya da hareket artirilmalidir. Beden kitle indeksi kontrol edilebilir. Yardima ihtiyaci olanlar bir plan dahilinde kilo vermek icin bir diyetisyenle konusmalidir. Not: BKI (Beden Kitle Indeksi) bir kisinin agirliginin (kilogram cinsinden) boyunun (metre cinsinden) karesine bolunmesiyle (Kg/m2) elde edilir. 5-Kan Basincini Yonetmek Tansiyonun (kan basincinin) yuksek olmasi inme icin onemli bir risk faktorudur. Inme iyilesmesi zordur ve omur boyu sakat kalinabilir. Bu nedenle kan basinci saglikli bir aralikta tutulmalidir. Kan basincinin 120/80 mm Hg’den az olmasi idealdir. Tuzun fazlasi kan basincini artiracagi icin yiyeceklerden alinan tuz miktari gunde bir cay kasigiyla ( yaklasIk 6 gr ) sinirlandirilmalidir. Ilaclarin doktorun onerdigi sekilde alinmasi ve hareketin artirilmasi da oneriler arasindadir. Bu onerilere uyulmasi tansiyonla ilgili rakamlarin asagi inmesi ve asagida kalmasi icin gereklidir. 6-Kolesterolu Yonetmek Yuksek kolesterol seviyeleri arterleri tikayabilir, koroner arter hastaligi ve kalp krizi riskini artirabilir. Kalp krizi riskinin dusurulmesi icin doymus yag, trans yag ve kolesterol alimi azaltmali ve hareket edilmelidir. Diyet ve fiziksel aktivite tek basina kolesterol seviyesini dusurmezse ilac kullanmak gerekebilir. Ilaclar doktorun belirttigi gibi alinmalidir. Dusuk bir LDL kolesterol (dusuk yogunluklu kolesterol veya kotu kolesterol) seviyesi, kalp sagligi icin iyi kabul edilir. Saglikli kisilerde LDL kolesterol 130 mg/dL’den daha az olmalidir. Tehlike siniri 130-160 arasidir. 160 mg/dL’den yukarida olmasi durumunda LDL yuksekliginden bahsedilir. Doymus ve trans yaglar acisindan zengin bir diyet gibi yasam tarzi faktorleri LDL kolesterolu yukseltebilir. HDL kolesterolun ( yuksek yogunluklu kolesterol veya iyi kolesterol) yuksek seviyelerde olmasi genellikle iyidir. HDL kolesterolun erkeklerde 40, kadinlarda 50 mg/dL’nin altinda olmasi istenmez. Her iki cinsiyette de 60 mg/dL’nin uzerinde olmasi iyiye isarettir. Dusuk HDL kolesterol kisiyi kalp hastaligi icin daha yuksek risk altina sokar. Genetik faktorler, tip 2 diyabet, sigara icmek, asiri kilolu olmak ve hareketsiz olmak HDL kolesterolun dusmesine neden olabilir. Dusuk HDL kolesterol veya yuksek LDL kolesterol ile birlikte yuksek bir trigliserit seviyesi (yuksek kan trigliseritleri olan kisilerde genellikle daha dusuk HDL kolesterol bulunur) kalp krizi ve felc riskini artiran arter (atardamar) duvarlarinda yag birikintilerinin yigilmasi olan ateroskleroz ile iliskilidir. Trigliserit miktari 150 mg/dL’nin altinda ise normaldir. Kandaki seviyenin 200’un ustune cikmasi yuksek oldugu anlamina gelir. Daha da yukselmemesi ve saglik sorunlari yaratmamasi icin kontrol altina alinmalidir. Toplam kolesterol seviyesi HDL + LDL + trigliserit seviyesinin yuzde 20’sine karsilik gelir. Kandaki seviyeleri cinsiyete, yasa gore degisebilir. Yirmi yas ustu yetiskin erkek ve kadinlarda toplam kolesterol miktari 125 ile 200 mg/dL arasinda olmalidir. Ust sinirdan (200 ile 240 arasi) daha yuksek ise sorun var demektir ve mudahale gerektirir. 7-Diyabeti YonetmekKoroner Kalp Hastaligini ve Kalp Krizini Onleme Yollari Seker hastaligi (diyabet) olan bir kiside KKH (koroner kalp hastaligi ) gelisme olasiligi yuksektir. 65 yas ustu seker hastasi ya da DM’li (Diabetes mellitus’lu) kisilerin en az %68’i bir tur kalp hastaligi nedeniyle, %16’si felcten olmektedir. Yuksek tansiyon, yuksek kolesterol, sigara, obezite ve fiziksel aktivite eksIkligi gibi diger risk faktorleri, diyabetli bir kisinin kardiyovaskuler hastalik gelistirme sansini buyuk olcude artirabilir. Bu nedenle diyabet testi yaptirilmasi ve varsa kontrol altinda tutulmasi onemlidir. Aclik kan sekerinin 100 mg/dL’nin (veya hemoglobin A1c < %5,7) altinda tutulmasi gerekir. Fiziksel aktiviteyi artirmak, kiloyu ve tansiyonu normal duzeyde tutmak kandaki seker seviyesini yonetmeye yardimci olur. Seker hastaligi varsa tansiyon seviyesi 130/80 mmHg’den fazla olmamalidir. Bir saglik sorunu varsa, doktor kan sekerini, kolesterolu ve kan basincini kontrol etmeye yardimci olmak icin statinler veya baska ilaclar recete edebilir. Tum ilaclar belirtildigi sekilde kullanilmalidir. Doktor soylemedigi surece koruyucu bir onlem olarak aspirin alinmamalidir. Kisi hic kalp krizi veya felc gecirmediyse gunluk aspirin alimi hic yardimci olmayabilir ve kanama riski de dahil olmak uzere sorunlara neden olabilir. Kisi kalp krizi veya felc gecirdiyse, doktor baska bir kalp krizi gecirme riskini azaltmak icin dusuk dozda aspirin alinmasini isteyebilir. 8-Stresi Yonetmek Stres bircok acidan kalp hastaliklari ile baglantilidir. Ornegin, stres altindaki kisiler normalde oldugundan daha fazla yemek yiyebilir, sigaraya baslayabilir veya sigara icebilir. Arastirmalar, genc yetiskinlerde stres reaksiyonunun orta yas tansiyon riskini ongordugunu bile gostermistir. Riski azaltmak icin stres yonetilmeye calisilmalidir. Stresi yonetmeye yardimci olacak bazi yollar arasinda egzersiz yapmak, muzik dinlemek, sakin veya huzurlu bir seye odaklanmak ve meditasyon yer alir. 9-Alkolu Sinirlamak Cok fazla alkol icmek kan basincini yukseltebilir, kardiyomiyopati, felc, kanser ve diger hastaliklari artirabilir, yuksek trigliseritlere katkida bulunabilir ve duzensiz kalp atislarina neden olabilir. Asiri alkol tuketimi obezite, alkolizm, intihar ve kazalara da katkida bulunur. Ancak orta duzeyde alkol tuketiminin kalp koruyucu etkisi vardir. Icki iciliyorsa alkol tuketimi erkekler icin gunde en fazla iki ve kadinlar icin gunde bir ickiden fazla olmayacak sekilde sinirlanmali, onerilen en ust limitler asilmamalidir. Icmeyenlerin alkol kullanmaya baslamasi veya icenlerin ictikleri miktari artirmalari onerilmez. 10-Yeterli uyku Yeterli uyumamak yuksek tansiyon, obezite ve diyabet riskini artirabilir. Kisiler iyi uyku aliskanliklarina sahip olmali, uyku sorunlari varsa bir doktora basvurmalidir. Uyku apnesi, insanlarda uyku sirasinda bircok kez nefes almayi kisa sureligine durduran bir sorundur. Bu, iyi bir dinlenme yetenegini engeller ve kalp hastaligi riskini artirabilir. Kisiler kendisinde uyku apnesi sorunu olabilecegini dusunuyorsa, ilgili birime basvurup bir uyku calismasi yaptirmak gerekip gerekmedigini ogrenebilir. Eger uyku apnesi oldugu anlasilirsa, bunun icin tedavi gorulmelidir. Riskleri Bilmek ve Farkindalik OnemlidirKoroner Kalp Hastaligini ve Kalp Krizini Onleme Yollari Aktif ve formda olmak, saglikli beslenmek, tutunden kacinmak ve sagligi daha fazla riske atabilecek hastaliklari yonetmek kalp krizi gecirme veya inme riskini azaltabilir. Yasamla ilgili degisIklikler yapmak ve hayat boyu surdurulebilecek saglikli aliskanliklar olusturmak icin bilgilenmek ve farkindalik onemlidir. 40 -75 yaslari arasinda olan ve daha once felc ya da kalp krizi gecirmemis olan kisiler yasam tarzlarini kontrol altina alarak saglikli yasamaya devam edebilir. Sigara icmek, bobrek hastaligina sahip olmak ya da ailede genc yasta kalp krizi gecirmek gibi bir oykusu olan kisiler riskleri artabilecegi icin daha dikkatli olmalidir. Alinabilecek basit onlemlerle, yasam tarzinda yapilabilecek degisIkliklerle, erken taniyla ve tedavi ile olumlerin onlenebilecegi unutulmamalidir. ALİNTİ ~

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.