Noel Baba Kilisesi'nde yeni kesif - IRCDefteri

CeReN · 10.Ekim.2022

Antalya Kultur Varliklari Koruma Bolge Kurulu Baskani Prof. Dr. Osman Eravsar, 1,6 trilyon dolarlik degeriyle dunyanin en degerli markasi; geyiklerin kizagini surdugune ve evlerin bacalarindan girip cocuklara hediyeler dagittigina inanilan, Antalya'da dogmus ve yasamis, 'Noel Baba' olarak bilinen Aziz Nikolaos'un ismini tasiyan Demre'deki kilisede buyuk oneme sahip yeni kesifleri acikladi. Kurul Baskani Prof. Dr. Osman Eravsar, kilisenin, Orta Cag doneminde denizin yukselmesiyle sular altinda kalan Aziz Nikolaos'un psIkopos oldugu erken donem kilisesinin uzerine 7'nci- 8'inci yuzyilda yapildigina dikkat cekti. Eravsar, yeni kesiflerin Aziz Nikolaos'un yasadigi doneme ait aluvyonlar altinda kalan erken donem kilisesine ait oldugunu soyledi.

1970'TE UYGULANAN SAP ZEMIN KALDIRILDI
Kultur ve Turizm Bakanligi'na ait 'anit muze' konumundaki Aziz Nikolaos Kilisesi'nde projesi gecen yillarda onaylanan restorasyonun bu sene basladigini hatirlatan Eravsar, "Ancak restorasyon, yeni bilgi ve bulgulara bagli olarak projesi her zaman degisebilir. Bu sureci bu yapida yasadik ve basarili bir sekilde goturduk. Restorasyon sirasinda ozellikle kilisenin zemin dosemelerinde birtakim onarim ve yenilemeler yapilacakti. 1970'li yillarda bu yapi ziyarete acildiginda zemin icerisinde birtakim yerler harcla doldurulmus, duzeltilmis. Bunlar kaldirilacakti ve teknigine uygun daha duzgun bir duzenleme yapilacakti" dedi.

AZIZ NIKOLAOS'UN AYAK BASTIGI ZEMIN
Aziz Nikolaos'un yasadigi 3-4'uncu yuzyildaki kilisenin Akdeniz'de sularin yukselmesi ve aluvyonlarla kapsanmasi sonucu 7-8 metre gomulmesi sonrasi su anki kilisesinin 7'nci- 8'inci yuzyilda insa edildigine dikkat ceken Eravsar, ayak bastigi zemine ulasildigini acikladi. Varligini 1910'daki fotograftan bildikleri kilisenin naos (ana) kisminda bulunan amona (gorunmeyen yaratici guc) rastlandigini belirten Eravsar, sunlari kaydetti:

"Bu da en azindan cizgisel olarak yuzeyde gosterilecekti. Onun oldugu yerde 1970'lerde atilan sap zemin dosemesi kaldirilinca altinda 'ne var' diye bir kazi calismasi yapildi. Neticede erken doneme ait, kilisenin 4'uncu yuzyila ait bir zemin dosemesi ortaya cikti. Su anki kilise ise daha gec tarihli. Erken donem yapisinin cesitli yerlerinde mimari birtakim izleri var ama doseme anlaminda izi yoktu. Bu ortaya cikan, belki daha erken tarihli bir doseme. Kaziyi yapan arkadaslarimiz bunun yayinini hazirliyor. Aslinda yasadigi donemin zemini burasi ve kuvvetle muhtemel Aziz Nikolaos'un ayaginin bastigi zemin dosemesinden bahsediyoruz. Bu son derece onemli bir kesif, o doneme ait ilk bulgu. Dolayisiyla bu kilisenin mimarlik tarihi ve onun ikonografik degerini bir nebze daha artiracak bir kesif olarak goruyoruz. Bunun uzeri belirli bir teknikle kapatilacak ve sergilemeye hazir hale getirilecek."

EN ONEMLI KESIF VE BULGU
Eravsar, Kudus'te Hz. Isa'nin carmiha gerilip, mezar olarak konuldugu yerden goge yukseldigine inanilan Kutsal Kabir Kilisesi'ndekine benzer mimarinin tespiti ve buradan yola cikarak Aziz Nikolaos'un mezarinin yeriyle ilgili su ana kadar en onemli kesif ve bulguya ulasildigini da acikladi. 14'uncu yuzyildaki Hacli Seferleri'nde kentlerine kutsiyet kazandirmak icin Barili tuccarlarin, bu kilisede Aziz Nikolaos'a ait mezardaki rolikleri (Hristiyanlikta Isa, aziz ve azizelerle iliskili ya da onlardan arta kalan kutsal esya ya da parcalar), kemikleri alip Italya'ya goturduklerini, ayni donem Venedikliler tarafindan da baska roliklerin alindigini aktaran Eravsar, kesfi soyle anlatti:

"Bu esnada kilisede bir tahribat olmus. Yani Aziz Nikolaos'un muhtemelen kabri acilmis, kemikleri alinmis ve bugun ona ait oldugu soylenen lahit sapel de yan tarafinda bir nisin icerisine yerlestirilmis. Tabi bu lahdin ozgun yeri bana gore orasi degil acikcasi. Muhtemelen lahit baska bir yerde bulunuyordu. Bu da kilisenin icerisinde ozel bir yer olmaliydi. Sapelin icerisindeki en ozel yer ise sapelin kubbeyle ortulu uc apsisli bir bolumu var, orasi oldugunu dusunuyorum, ortadaki kisim. Ve apsisin cephesinde de son restorasyon calismalarinda cikti, bir pantokrator Isa (Hz. Isa'nin sol elinde Kitab-i Mukaddes tutarken sag eliyle takdis isareti yapar halde tasvir edildigi sahne) freski tespit edildi. Bu da yeni cikti. Dolayisiyla bu da buranin ozel bir yer oldugunu gosteriyor."

KUBBEDEKI ACIKLIK DETAYI
Kurul Baskani Eravsar, kubbedeki aciklikla ilgili soyle konustu:

"Yine restorasyon projesinde ve projeyi hazirlayanlar ve danismanlik hizmeti verenler bu apsisin onundeki kubbenin ortasinin acik oldugunu, bunun kapatilmasi gerektigini bize ifade etti. Ancak biz kurul olarak buna karsi ciktik. Cunku restorasyonda bir ilke var, faraziyenin basladigi yerde restorasyon durur. Bunun 'kapatilmadigini, Ruslarin yarim biraktigini' ifade ettiler. Aslinda oyle bir sey yok, her taraf tamamlanmis ama kucucuk bir kisim yarim birakilmis olamaz. Buranin kapatilmasi istendi ama biz uygun bulmadik ve bu sekliyle birakilmasini istedik. Bu bolumde kubbenin acikliginin tam dustugu yerde zemini tamamen bozulmus ve ilginc olarak etrafinda da kucuk galeriler var. Tabi bunun sonucunda, 'Bu ne olabilir' sorusunu sordum ve sunu fark ettim; Benzeri bir yaklasim aslinda Kudus'teki Kutsal Kabir Kilisesi'nde de var. Kutsal Kabir Kilisesi'nde Hz. Isa'nin carmihtan sonra konuldugu kabrin tam uzerine gelen kisimda bir aciklik var. Ortodokslarin en kutsal kabul ettigi torenler Paskalya'da, ekinoks zamani 21 Mart'ta yukaridaki acikliktan dusen isIk Hz. Isa'nin kabrinin uzerine dikey olarak dusecek ve Ortodoks rahiplerden birisi kabrin icine girerek dusen o kutsal isigi muma yansitir, mumu yakar, o mumu da sonra diger sapel mensuplarina dagitir."

AYNI RITUEL
Rituelin benzerinin, Aziz Nikolaos Kilisesi'nde de oldugunu tahmin ettigini aktaran Eravsar, "Bu ustu acik kubbenin de bu amacla yapildigini dusunuyorum. Nitekim kubbenin altina gelen kisimda zemin yine bozulmus. 1970'lerde kalin bir harc tabakasiyla kapatilmis. Su an icin orada kazi yapilmadi ama kalan izlerden bunun etrafinda Yunanca yazitlarin oldugunu da goruyoruz. Yazitlar zeminde sadece orada var. Burasinin ozel bir yer oldugunu bize isaret ediyor. Yani simdi bu soyle bir anlam ifade ediyor. Musevilikten baslayan ve Hristiyanliga gecen, kiyamet kopunca kutsal mabede yakin olma istegi burada da soz konusu. Ondan dolayi buraya gomuldugunu dusunuyoruz. Dolayisiyla kuvvetle muhtemel Aziz Nikolaos'un kabrinin oldugu yer burasiydi ve Kutsal Kabir Kilisesi'ndeki rituel burada da vardi. Bunun Ortodoks dunyasi icin son derece onemli bir nitelik oldugunu dusunuyorum. En onemli kesif ve bulgu bu" dedi.

'NOEL BABA'DAN KALINTILAR OLABILIR
Su an Aziz Nikolaos'un roliklerinin bir kisminin Italya'da bir kisminin da Antalya Muzesi'nde sergilendigini kaydeden Eravsar, soyle devam etti:

"Ona ait oldugu soylenen, kuvvetle muhtemel baska kemikleri de olmali veya en azindan ikonografik baska parcalar cikabilir. Tabi kilise bugun ozel bir konuma sahip, maalesef bulundugu bolgede deniz suyu yukselmesi sebebiyle erken doneme ait kilise, deniz kodunun neredeyse 2 metre kadar altinda. Bu da su baskinlarina zaman zaman sebep veriyor. Bu bolgede Akdeniz'in sularinin yukselmesi sonucunda da aluvyonlar kiliseyi doldurmus. Ne kadar asagida oldugunu tam bilemiyoruz. Ancak bu bolgede bir jeofizik arastirmasi yapilirsa bulabilir miyiz, bana kalirsa o da soru isareti. Cunku jeofizik arastirmalarin bazi celdiricileri var, bunlardan biri alandaki nem. Eger yogun bir nem, su varsa sonuc alinamiyor. Bu durumda geriye yapabilecegimiz tek sey, o alanda kazi calismalari yapmak. Bunlar gelecek zamanlarda kazi baskanlari tarafindan yapilirsa, bu bilgiler daha somut sekilde ortaya cikar ve bizler de yeni seyler ogrenmis oluruz."

LAHDI MEZARINDAN CIKARILIP, TASINMIS
Kilise icinde balik pullari ve akanthus yapraklariyla suslu, 'Noel Baba'ya ait oldugu dusunulen lahdin ise 14'uncu yuzyilda Barililer tarafindan roliklerinin alindigi donemde yerinden cikarilarak, baska alana tasindigini dusunduklerini soyleyen Eravsar, "En onemli tahribat maalesef burada, ziyaretcilerden kaynaklaniyor. Her gelen kutsal kabul edildigi icin buradan bir parcayi koparip goturmek istiyor. Diger taraftan mum yakiyorlar bu lahdin etrafinda. Onun isleri ve yagi buralari kirletiyor. Yine bunlarin teknigine uygun temizlik calismalari yapildi" diye konustu.

'NOEL BABA'NIN SON MEKANI
Tum dunyanin 'Noel Baba' olarak tanidigi Aziz Nikolaos, Likya Birligi Meclis Binasi'na ev sahipligi yapan donemin onemli liman sehirlerinden Patara'da, M.S. 300 yilinda zengin bir bugday tuccarinin oglu olarak dunyaya geldi. Kas ilcesindeki Patara'dan Demre ilcesindeki Myra'ya gecen Aziz Nikolaos, uzun yillar burada yasadi ve psIkoposluk yapti. Myra Piskoposu olarak 365 yilinin 6 Aralik gunu 65 yasinda oldugune inanilan Aziz Nikolaos'un, Demre'de adini tasiyan Aziz Nikolaos Kilisesi, Hristiyan dunyasinda ozellikle Ortodokslar icin cok buyuk bir kutsal degere sahip. Her yil binlerce turist burayi ziyaret ediyor. Kilise duvarlarinda Aziz Nikolaos'a ait freskler yer alirken, bir de ona ait oldugu dusunulen balik pullari ve akanthus yapraklariyla suslu Roma Donemi'ne ait bir lahit bulunuyor.

ALİNTİ ~ Mynet

10.Ekim.2022	#1
Çevrimdışı CeReN Bizimsohbet.net	Noel Baba Kilisesi'nde yeni kesif Antalya Kultur Varliklari Koruma Bolge Kurulu Baskani Prof. Dr. Osman Eravsar, 1,6 trilyon dolarlik degeriyle dunyanin en degerli markasi; geyiklerin kizagini surdugune ve evlerin bacalarindan girip cocuklara hediyeler dagittigina inanilan, Antalya'da dogmus ve yasamis, 'Noel Baba' olarak bilinen Aziz Nikolaos'un ismini tasiyan Demre'deki kilisede buyuk oneme sahip yeni kesifleri acikladi. Kurul Baskani Prof. Dr. Osman Eravsar, kilisenin, Orta Cag doneminde denizin yukselmesiyle sular altinda kalan Aziz Nikolaos'un psIkopos oldugu erken donem kilisesinin uzerine 7'nci- 8'inci yuzyilda yapildigina dikkat cekti. Eravsar, yeni kesiflerin Aziz Nikolaos'un yasadigi doneme ait aluvyonlar altinda kalan erken donem kilisesine ait oldugunu soyledi. 1970'TE UYGULANAN SAP ZEMIN KALDIRILDI Kultur ve Turizm Bakanligi'na ait 'anit muze' konumundaki Aziz Nikolaos Kilisesi'nde projesi gecen yillarda onaylanan restorasyonun bu sene basladigini hatirlatan Eravsar, "Ancak restorasyon, yeni bilgi ve bulgulara bagli olarak projesi her zaman degisebilir. Bu sureci bu yapida yasadik ve basarili bir sekilde goturduk. Restorasyon sirasinda ozellikle kilisenin zemin dosemelerinde birtakim onarim ve yenilemeler yapilacakti. 1970'li yillarda bu yapi ziyarete acildiginda zemin icerisinde birtakim yerler harcla doldurulmus, duzeltilmis. Bunlar kaldirilacakti ve teknigine uygun daha duzgun bir duzenleme yapilacakti" dedi. AZIZ NIKOLAOS'UN AYAK BASTIGI ZEMIN Aziz Nikolaos'un yasadigi 3-4'uncu yuzyildaki kilisenin Akdeniz'de sularin yukselmesi ve aluvyonlarla kapsanmasi sonucu 7-8 metre gomulmesi sonrasi su anki kilisesinin 7'nci- 8'inci yuzyilda insa edildigine dikkat ceken Eravsar, ayak bastigi zemine ulasildigini acikladi. Varligini 1910'daki fotograftan bildikleri kilisenin naos (ana) kisminda bulunan amona (gorunmeyen yaratici guc) rastlandigini belirten Eravsar, sunlari kaydetti: "Bu da en azindan cizgisel olarak yuzeyde gosterilecekti. Onun oldugu yerde 1970'lerde atilan sap zemin dosemesi kaldirilinca altinda 'ne var' diye bir kazi calismasi yapildi. Neticede erken doneme ait, kilisenin 4'uncu yuzyila ait bir zemin dosemesi ortaya cikti. Su anki kilise ise daha gec tarihli. Erken donem yapisinin cesitli yerlerinde mimari birtakim izleri var ama doseme anlaminda izi yoktu. Bu ortaya cikan, belki daha erken tarihli bir doseme. Kaziyi yapan arkadaslarimiz bunun yayinini hazirliyor. Aslinda yasadigi donemin zemini burasi ve kuvvetle muhtemel Aziz Nikolaos'un ayaginin bastigi zemin dosemesinden bahsediyoruz. Bu son derece onemli bir kesif, o doneme ait ilk bulgu. Dolayisiyla bu kilisenin mimarlik tarihi ve onun ikonografik degerini bir nebze daha artiracak bir kesif olarak goruyoruz. Bunun uzeri belirli bir teknikle kapatilacak ve sergilemeye hazir hale getirilecek." EN ONEMLI KESIF VE BULGU Eravsar, Kudus'te Hz. Isa'nin carmiha gerilip, mezar olarak konuldugu yerden goge yukseldigine inanilan Kutsal Kabir Kilisesi'ndekine benzer mimarinin tespiti ve buradan yola cikarak Aziz Nikolaos'un mezarinin yeriyle ilgili su ana kadar en onemli kesif ve bulguya ulasildigini da acikladi. 14'uncu yuzyildaki Hacli Seferleri'nde kentlerine kutsiyet kazandirmak icin Barili tuccarlarin, bu kilisede Aziz Nikolaos'a ait mezardaki rolikleri (Hristiyanlikta Isa, aziz ve azizelerle iliskili ya da onlardan arta kalan kutsal esya ya da parcalar), kemikleri alip Italya'ya goturduklerini, ayni donem Venedikliler tarafindan da baska roliklerin alindigini aktaran Eravsar, kesfi soyle anlatti: "Bu esnada kilisede bir tahribat olmus. Yani Aziz Nikolaos'un muhtemelen kabri acilmis, kemikleri alinmis ve bugun ona ait oldugu soylenen lahit sapel de yan tarafinda bir nisin icerisine yerlestirilmis. Tabi bu lahdin ozgun yeri bana gore orasi degil acikcasi. Muhtemelen lahit baska bir yerde bulunuyordu. Bu da kilisenin icerisinde ozel bir yer olmaliydi. Sapelin icerisindeki en ozel yer ise sapelin kubbeyle ortulu uc apsisli bir bolumu var, orasi oldugunu dusunuyorum, ortadaki kisim. Ve apsisin cephesinde de son restorasyon calismalarinda cikti, bir pantokrator Isa (Hz. Isa'nin sol elinde Kitab-i Mukaddes tutarken sag eliyle takdis isareti yapar halde tasvir edildigi sahne) freski tespit edildi. Bu da yeni cikti. Dolayisiyla bu da buranin ozel bir yer oldugunu gosteriyor." KUBBEDEKI ACIKLIK DETAYI Kurul Baskani Eravsar, kubbedeki aciklikla ilgili soyle konustu: "Yine restorasyon projesinde ve projeyi hazirlayanlar ve danismanlik hizmeti verenler bu apsisin onundeki kubbenin ortasinin acik oldugunu, bunun kapatilmasi gerektigini bize ifade etti. Ancak biz kurul olarak buna karsi ciktik. Cunku restorasyonda bir ilke var, faraziyenin basladigi yerde restorasyon durur. Bunun 'kapatilmadigini, Ruslarin yarim biraktigini' ifade ettiler. Aslinda oyle bir sey yok, her taraf tamamlanmis ama kucucuk bir kisim yarim birakilmis olamaz. Buranin kapatilmasi istendi ama biz uygun bulmadik ve bu sekliyle birakilmasini istedik. Bu bolumde kubbenin acikliginin tam dustugu yerde zemini tamamen bozulmus ve ilginc olarak etrafinda da kucuk galeriler var. Tabi bunun sonucunda, 'Bu ne olabilir' sorusunu sordum ve sunu fark ettim; Benzeri bir yaklasim aslinda Kudus'teki Kutsal Kabir Kilisesi'nde de var. Kutsal Kabir Kilisesi'nde Hz. Isa'nin carmihtan sonra konuldugu kabrin tam uzerine gelen kisimda bir aciklik var. Ortodokslarin en kutsal kabul ettigi torenler Paskalya'da, ekinoks zamani 21 Mart'ta yukaridaki acikliktan dusen isIk Hz. Isa'nin kabrinin uzerine dikey olarak dusecek ve Ortodoks rahiplerden birisi kabrin icine girerek dusen o kutsal isigi muma yansitir, mumu yakar, o mumu da sonra diger sapel mensuplarina dagitir." AYNI RITUEL Rituelin benzerinin, Aziz Nikolaos Kilisesi'nde de oldugunu tahmin ettigini aktaran Eravsar, "Bu ustu acik kubbenin de bu amacla yapildigini dusunuyorum. Nitekim kubbenin altina gelen kisimda zemin yine bozulmus. 1970'lerde kalin bir harc tabakasiyla kapatilmis. Su an icin orada kazi yapilmadi ama kalan izlerden bunun etrafinda Yunanca yazitlarin oldugunu da goruyoruz. Yazitlar zeminde sadece orada var. Burasinin ozel bir yer oldugunu bize isaret ediyor. Yani simdi bu soyle bir anlam ifade ediyor. Musevilikten baslayan ve Hristiyanliga gecen, kiyamet kopunca kutsal mabede yakin olma istegi burada da soz konusu. Ondan dolayi buraya gomuldugunu dusunuyoruz. Dolayisiyla kuvvetle muhtemel Aziz Nikolaos'un kabrinin oldugu yer burasiydi ve Kutsal Kabir Kilisesi'ndeki rituel burada da vardi. Bunun Ortodoks dunyasi icin son derece onemli bir nitelik oldugunu dusunuyorum. En onemli kesif ve bulgu bu" dedi. 'NOEL BABA'DAN KALINTILAR OLABILIR Su an Aziz Nikolaos'un roliklerinin bir kisminin Italya'da bir kisminin da Antalya Muzesi'nde sergilendigini kaydeden Eravsar, soyle devam etti: "Ona ait oldugu soylenen, kuvvetle muhtemel baska kemikleri de olmali veya en azindan ikonografik baska parcalar cikabilir. Tabi kilise bugun ozel bir konuma sahip, maalesef bulundugu bolgede deniz suyu yukselmesi sebebiyle erken doneme ait kilise, deniz kodunun neredeyse 2 metre kadar altinda. Bu da su baskinlarina zaman zaman sebep veriyor. Bu bolgede Akdeniz'in sularinin yukselmesi sonucunda da aluvyonlar kiliseyi doldurmus. Ne kadar asagida oldugunu tam bilemiyoruz. Ancak bu bolgede bir jeofizik arastirmasi yapilirsa bulabilir miyiz, bana kalirsa o da soru isareti. Cunku jeofizik arastirmalarin bazi celdiricileri var, bunlardan biri alandaki nem. Eger yogun bir nem, su varsa sonuc alinamiyor. Bu durumda geriye yapabilecegimiz tek sey, o alanda kazi calismalari yapmak. Bunlar gelecek zamanlarda kazi baskanlari tarafindan yapilirsa, bu bilgiler daha somut sekilde ortaya cikar ve bizler de yeni seyler ogrenmis oluruz." LAHDI MEZARINDAN CIKARILIP, TASINMIS Kilise icinde balik pullari ve akanthus yapraklariyla suslu, 'Noel Baba'ya ait oldugu dusunulen lahdin ise 14'uncu yuzyilda Barililer tarafindan roliklerinin alindigi donemde yerinden cikarilarak, baska alana tasindigini dusunduklerini soyleyen Eravsar, "En onemli tahribat maalesef burada, ziyaretcilerden kaynaklaniyor. Her gelen kutsal kabul edildigi icin buradan bir parcayi koparip goturmek istiyor. Diger taraftan mum yakiyorlar bu lahdin etrafinda. Onun isleri ve yagi buralari kirletiyor. Yine bunlarin teknigine uygun temizlik calismalari yapildi" diye konustu. 'NOEL BABA'NIN SON MEKANI Tum dunyanin 'Noel Baba' olarak tanidigi Aziz Nikolaos, Likya Birligi Meclis Binasi'na ev sahipligi yapan donemin onemli liman sehirlerinden Patara'da, M.S. 300 yilinda zengin bir bugday tuccarinin oglu olarak dunyaya geldi. Kas ilcesindeki Patara'dan Demre ilcesindeki Myra'ya gecen Aziz Nikolaos, uzun yillar burada yasadi ve psIkoposluk yapti. Myra Piskoposu olarak 365 yilinin 6 Aralik gunu 65 yasinda oldugune inanilan Aziz Nikolaos'un, Demre'de adini tasiyan Aziz Nikolaos Kilisesi, Hristiyan dunyasinda ozellikle Ortodokslar icin cok buyuk bir kutsal degere sahip. Her yil binlerce turist burayi ziyaret ediyor. Kilise duvarlarinda Aziz Nikolaos'a ait freskler yer alirken, bir de ona ait oldugu dusunulen balik pullari ve akanthus yapraklariyla suslu Roma Donemi'ne ait bir lahit bulunuyor. ALİNTİ ~ Mynet

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.