Lav Nedir? - IRCDefteri

CeReN · 01.Eylül.2022

Lav, patlayan bir volkandan puskuren erimis kayadir. Son derece sicaktir ve 1.300 ila 2.000 Fahrenheit (704 ila 1093 Santigrat derece) gibi yuksek sicakliklara ulasir. Volkanik bir patlamada lav sivi haldedir. Katilastiginda magmatik kayayi olusturur. Ancak, sogumasi oldukca uzun zaman alabilir ve katilasmadan once buyuk mesafeler kat edebilir.Lav Nedir?

Erimis kayaya her zaman lav denmez. Bir volkan patlamadan once ve erimis kaya hala yeraltindayken, buna magma denir. Biraz daha soguk olmasinin yani sira, erimis kaya yer ustune ciktiginda onemli olcude farkli degildir. Magma ve lav arasindaki ayrim temelde jeolojik olaylarin anlasilmasini ve aciklanmasini kolaylastirmak icin yapilir.

Lav patlamalari tesaduf degildir. Yeraltinda magma gaz kabarciklari icerir. Bu gaz kabarciklari genellikle ustteki kaya katmanlarindan gelen basincla genislemekten korunur. Ancak bazen gaz basinci, kabarciklarin genislemeye ve yukselmeye baslayip magmayi da beraberlerinde tasiyacak kadar artabilir. Basinc yeterince yuksek seviyelere ciktiginda, volkan catlayabilir, magmanin kacmasina izin verebilir, kabarciklarin hizla genislemesini saglayabilir ve lav patlamasina neden olabilir.

Lavlar inanilmaz yuksekliklere itilebilir; bir lav fiskiyesi bir yanardagin 2.000 feet (609,6 metre) uzerine kadar cikabilir. Puskurmenin kendisinde oldugu gibi, bu tur patlayici itkileri harekete geciren gazdir. Gaz kabarciklari magma icinde genisleyip patladikca, yuzeye dogru tirmanir ve volkandan yukari ve disari dogru itilir. Lav, cok yavastan nispeten hizliya kadar degisen cesitli hizlarda akar. Olculen en hizli akislardan biri saatte yaklasIk 37 mil (59,5 kilometre) hiza ulasmistir.
Bircok kisi lavin her zaman kirmizi olmadiginin farkinda degildir. Sicakligina bagli olarak parlak turuncu, parlak kirmizi, koyu kirmizi veya kahverengimsi kirmizi olabilir. En sicak halinde, yaklasIk 1832 Fahrenheit (1.000 santigrat derece) derecenin uzerinde parlak turuncu iken, 1472 ila 1.832 Fahrenheit (800-1000 santigrat derece) arasindaki sicakliklarda koyu kirmizidir. Lav 1202 ila 1472 Fahrenheit (650-800 santigrat derece) arasindaki sicakliklarda koyu kirmizi, 932 ila 1202 Fahrenheit (500 ila 650 santigrat derece) arasindaki sicakliklarda ise kahverengimsi kirmizidir. Kati haldeki lav siyahtir.

Birkac farkli lav turu vardir. Her biri silika icerigine gore siniflandirilir. Lav turleri bazalt, andezit, dasit ve riyolittir. Bazalt en dusuk silika icerigine sahipken, riyolit en yuksek silika icerigine sahiptir. Silika icerigi lavlarin nasil aktigini etkiler. Ornegin, bazaltik lavlar yaygin, ince akislara verilir; riyolit daha serttir ve daha yavas bir hizda akar.

BazaltLav Nedir?
Bazalt, dunyanin okyanus kabugunun cogunu olusturan koyu renkli, agir volkanik kayadir. Bir kismi karada da patlar, ancak ilk yaklasimda bazalt bir okyanus kayasidir. Kitalarin bilinen granitiyle karsilastirildiginda bazalt (“ba-SALT”) daha koyu, daha yogun ve daha ince tanelidir. Koyu ve yogundur cunku magnezyum ve demir iceren koyu renkli, agir mineraller bakimindan daha zengin (yani daha mafik) ve silikon ve aluminyum iceren mineraller bakimindan daha fakirdir. Daha ince tanelidir cunku Dunya yuzeyinin yakininda veya uzerinde hizla sogur ve yalnizca cok kucuk kristaller icerir.

Dunyadaki bazaltin cogu derin denizlerde, okyanus ortasi sirtlari boyunca -plaka tektoniginin yayilma bolgeleri- sessizce patlar. Daha az miktarda volkanik okyanus adalarinda, dalma-batma bolgelerinin uzerinde ve ara sira baska yerlerde buyuk patlamalarla puskurur.

Andezit
Andezit, adini And Daglari’ndan alan volkanik bir kayadir. Silika icerigi orta duzeydedir, genellikle gri renklidir ve ince taneli veya porfirik olabilir. Andezit, diyoritin volkanik esdegeridir. Plajiyoklaz feldispat mineralleri andesine ve oligoklaz ile birlikte piroksen ve biyotit gibi bir veya daha fazla koyu renkli, ferromagnezyen mineralden olusur. Amigdaloidal andezit, katilasan magmadaki gaz kabarciklarinin biraktigi bosluklarin daha sonra genellikle zeolit mineralleriyle doldurulmasiyla olusur. Andezit volkanlardan puskurur ve genellikle volkanik kul ve tuf ile ic ice gecmis halde bulunur. Eski andezitler, eski yitim bolgelerini haritalamak icin kullanilir cunku andezitik volkanlar bu bolgelerin uzerindeki kita veya okyanus kabugunda olusur.

Dasit
Dasit, bilesimi andezit ve riyolit arasinda olan felsIk ekstruzif bir kayadir. Genellikle andezit ile iliskili olarak bulunur ve lav akintilari, dikenler ve bazi durumlarda eski volkanlarin merkezlerinde masif intruzyonlar olusturur. Dasit, granodiyoritin volkanik esdegeridir.

RiyolitLav Nedir?
Riyolit, felsIk magmatik ekstruzif bir kayactir ve ince tanelidir ve kuvars (>% 20) ve alkali feldispat (>% 35) hakimdir, yuksek silika icerigi nedeniyle riyolit lavi cok viskozdur. Camsi zemin kutleleri nedeniyle riyolitleri kimyasal analiz olmadan tanimlamak genellikle zordur. Bircok riyolit esas olarak camdan olusur ve obsidyen olarak adlandirilir veya kismen devitrifiye olur ve zift tasi olarak adlandirilir. Alkali riyolitler, feldispatlarin >%90’inin alkali feldispat oldugu kayaclardir. Bu kayaclar peralkalindir ve genellikle alkali amfiboller ve/veya piroksenler icerir.

Lav akinti yapilari belirgin olmasina ragmen, riolit genellikle dokuda cok duzgun gorunur. Beyazdan griye kadar renklidirler. Ince taneli yapisi nedeniyle, rolitin farkli bilesimdeki afanitik kayaclardan ayrilmasi sadece renk bazinda her zaman kesin degildir, ancak volkanik afanitik kayaclarin rolitik olmasi muhtemeldir.

ALİNTİ ~

01.Eylül.2022	#1
Çevrimdışı CeReN Bizimsohbet.net	Lav Nedir? Lav, patlayan bir volkandan puskuren erimis kayadir. Son derece sicaktir ve 1.300 ila 2.000 Fahrenheit (704 ila 1093 Santigrat derece) gibi yuksek sicakliklara ulasir. Volkanik bir patlamada lav sivi haldedir. Katilastiginda magmatik kayayi olusturur. Ancak, sogumasi oldukca uzun zaman alabilir ve katilasmadan once buyuk mesafeler kat edebilir.Lav Nedir? Erimis kayaya her zaman lav denmez. Bir volkan patlamadan once ve erimis kaya hala yeraltindayken, buna magma denir. Biraz daha soguk olmasinin yani sira, erimis kaya yer ustune ciktiginda onemli olcude farkli degildir. Magma ve lav arasindaki ayrim temelde jeolojik olaylarin anlasilmasini ve aciklanmasini kolaylastirmak icin yapilir. Lav patlamalari tesaduf degildir. Yeraltinda magma gaz kabarciklari icerir. Bu gaz kabarciklari genellikle ustteki kaya katmanlarindan gelen basincla genislemekten korunur. Ancak bazen gaz basinci, kabarciklarin genislemeye ve yukselmeye baslayip magmayi da beraberlerinde tasiyacak kadar artabilir. Basinc yeterince yuksek seviyelere ciktiginda, volkan catlayabilir, magmanin kacmasina izin verebilir, kabarciklarin hizla genislemesini saglayabilir ve lav patlamasina neden olabilir. Lavlar inanilmaz yuksekliklere itilebilir; bir lav fiskiyesi bir yanardagin 2.000 feet (609,6 metre) uzerine kadar cikabilir. Puskurmenin kendisinde oldugu gibi, bu tur patlayici itkileri harekete geciren gazdir. Gaz kabarciklari magma icinde genisleyip patladikca, yuzeye dogru tirmanir ve volkandan yukari ve disari dogru itilir. Lav, cok yavastan nispeten hizliya kadar degisen cesitli hizlarda akar. Olculen en hizli akislardan biri saatte yaklasIk 37 mil (59,5 kilometre) hiza ulasmistir. Bircok kisi lavin her zaman kirmizi olmadiginin farkinda degildir. Sicakligina bagli olarak parlak turuncu, parlak kirmizi, koyu kirmizi veya kahverengimsi kirmizi olabilir. En sicak halinde, yaklasIk 1832 Fahrenheit (1.000 santigrat derece) derecenin uzerinde parlak turuncu iken, 1472 ila 1.832 Fahrenheit (800-1000 santigrat derece) arasindaki sicakliklarda koyu kirmizidir. Lav 1202 ila 1472 Fahrenheit (650-800 santigrat derece) arasindaki sicakliklarda koyu kirmizi, 932 ila 1202 Fahrenheit (500 ila 650 santigrat derece) arasindaki sicakliklarda ise kahverengimsi kirmizidir. Kati haldeki lav siyahtir. Birkac farkli lav turu vardir. Her biri silika icerigine gore siniflandirilir. Lav turleri bazalt, andezit, dasit ve riyolittir. Bazalt en dusuk silika icerigine sahipken, riyolit en yuksek silika icerigine sahiptir. Silika icerigi lavlarin nasil aktigini etkiler. Ornegin, bazaltik lavlar yaygin, ince akislara verilir; riyolit daha serttir ve daha yavas bir hizda akar. BazaltLav Nedir? Bazalt, dunyanin okyanus kabugunun cogunu olusturan koyu renkli, agir volkanik kayadir. Bir kismi karada da patlar, ancak ilk yaklasimda bazalt bir okyanus kayasidir. Kitalarin bilinen granitiyle karsilastirildiginda bazalt (“ba-SALT”) daha koyu, daha yogun ve daha ince tanelidir. Koyu ve yogundur cunku magnezyum ve demir iceren koyu renkli, agir mineraller bakimindan daha zengin (yani daha mafik) ve silikon ve aluminyum iceren mineraller bakimindan daha fakirdir. Daha ince tanelidir cunku Dunya yuzeyinin yakininda veya uzerinde hizla sogur ve yalnizca cok kucuk kristaller icerir. Dunyadaki bazaltin cogu derin denizlerde, okyanus ortasi sirtlari boyunca -plaka tektoniginin yayilma bolgeleri- sessizce patlar. Daha az miktarda volkanik okyanus adalarinda, dalma-batma bolgelerinin uzerinde ve ara sira baska yerlerde buyuk patlamalarla puskurur. Andezit Andezit, adini And Daglari’ndan alan volkanik bir kayadir. Silika icerigi orta duzeydedir, genellikle gri renklidir ve ince taneli veya porfirik olabilir. Andezit, diyoritin volkanik esdegeridir. Plajiyoklaz feldispat mineralleri andesine ve oligoklaz ile birlikte piroksen ve biyotit gibi bir veya daha fazla koyu renkli, ferromagnezyen mineralden olusur. Amigdaloidal andezit, katilasan magmadaki gaz kabarciklarinin biraktigi bosluklarin daha sonra genellikle zeolit mineralleriyle doldurulmasiyla olusur. Andezit volkanlardan puskurur ve genellikle volkanik kul ve tuf ile ic ice gecmis halde bulunur. Eski andezitler, eski yitim bolgelerini haritalamak icin kullanilir cunku andezitik volkanlar bu bolgelerin uzerindeki kita veya okyanus kabugunda olusur. Dasit Dasit, bilesimi andezit ve riyolit arasinda olan felsIk ekstruzif bir kayadir. Genellikle andezit ile iliskili olarak bulunur ve lav akintilari, dikenler ve bazi durumlarda eski volkanlarin merkezlerinde masif intruzyonlar olusturur. Dasit, granodiyoritin volkanik esdegeridir. RiyolitLav Nedir? Riyolit, felsIk magmatik ekstruzif bir kayactir ve ince tanelidir ve kuvars (>% 20) ve alkali feldispat (>% 35) hakimdir, yuksek silika icerigi nedeniyle riyolit lavi cok viskozdur. Camsi zemin kutleleri nedeniyle riyolitleri kimyasal analiz olmadan tanimlamak genellikle zordur. Bircok riyolit esas olarak camdan olusur ve obsidyen olarak adlandirilir veya kismen devitrifiye olur ve zift tasi olarak adlandirilir. Alkali riyolitler, feldispatlarin >%90’inin alkali feldispat oldugu kayaclardir. Bu kayaclar peralkalindir ve genellikle alkali amfiboller ve/veya piroksenler icerir. Lav akinti yapilari belirgin olmasina ragmen, riolit genellikle dokuda cok duzgun gorunur. Beyazdan griye kadar renklidirler. Ince taneli yapisi nedeniyle, rolitin farkli bilesimdeki afanitik kayaclardan ayrilmasi sadece renk bazinda her zaman kesin degildir, ancak volkanik afanitik kayaclarin rolitik olmasi muhtemeldir. ALİNTİ ~

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.