Itriyum Nedir? - IRCDefteri

CeReN · 30.Ağustos.2022

Itriyum 18. yuzyilin sonlarinda kesfedildi, ancak bu yumusak, gumusi metal sadece son birkac on yilda kimya, fizik, bilgisayar teknolojisi, enerji, tip ve diger alanlarda yaygin kullanim alani buldu.

Elementlerin Periyodik Tablosu’nda itriyum, gumus ve demir gibi daha iyi bilinen bazi elementleri iceren gecis metalleri arasinda yer alir. Gecis metalleri guclu ancak esnek olma egilimindedir, bu nedenle bakir ve nikel gibi bazilari teller icin yaygin olarak kullanilmaktadir. Itriyum telleri ve cubuklari elektronik ve gunes enerjisinde de kullanilir. Itriyum ayrica lazerlerde, seramiklerde, kamera lenslerinde ve duzinelerce baska maddede de kullanilir.Itriyum Nedir?

Itriyum ayni zamanda nadir toprak elementlerinden biridir. Adlarina ragmen, nadir toprak elementleri dunya capinda oldukca bol miktarda bulunur. 17 nadir toprak elementi arasinda itriyum, skandiyum ve 15 lantanit (atom numarasi 57 ile 71 arasinda olan metalik elementler) bulunmaktadir. Cep telefonlari ve diger teknolojilerin uretiminde vazgecilmez hale gelmislerdir.

Ancak itriyum nadiren tek basina kullanilir. Bunun yerine arastirmacilar, itriyum baryum bakir oksit (YBCO) gibi bilesIkler olusturmak icin kullanirlar. Bu da yuksek sicaklikta super iletkenlik arastirmalarinda yeni bir asamanin baslamasina yardimci olmustur. Itriyum ayrica korozyon ve oksidasyona karsi direnci artirmaya yardimci olmak icin metal alasimlarina da eklenir.

Uzmanlar, Bircok element gibi, itriyumu da genel kullanimda bir element veya bilesIk olarak bulunamayacagini ifade ederler. Daha ziyade, itriyum ve bilesIkleri diger malzemelerin ozelliklerini gelistirmek icin diger malzemelere eklenir. Tum bu durumlarda itriyum, yapilari kararli hale getirmek icin kullaniliyor.

Element Bilgileri
Atom numarasi (cekirdekteki proton sayisi): 38
Atomik sembol (Elementlerin Periyodik Tablosunda): Y
Atomik kutle: 88.906
Erime noktasi: 2,772 Fahrenheit (1,522 Celsius)
Kaynama noktasi: 6,053 F (3,345 C)
Yogunluk: Santimetrekup basina 4,47 gram
Oda sicakliginda durum: Kati

TarihiItriyum Nedir?
1787 yilinda Isvec ordusunda tegmen ve yari zamanli kimyager olan Carl Axel Arrhenius, Isvec’in baskenti Stockholm yakinlarindaki kucuk bir kasaba olan Ytterby yakinlarindaki bir tas ocagini arastirirken alisilmadik siyah bir kaya kesfetti. Tungsten iceren yeni bir mineral kesfettigini dusunen Arrhenius, numuneyi analiz etmesi icin Finlandiya‘da mineralog ve kimyager olan Johan Gadolin’e gonderdi.

Gadolin mineralin icindeki itriyumu izole etti ve bu mineral daha sonra onun onuruna gadolinit olarak adlandirildi. Itriyum adini Ytterby’den almistir.

1843 yilinda Carl Gustaf Mosander adli Isvecli bir kimyager itriyum orneklerini inceledi ve uc oksit icerdiklerini kesfetti. O zamanlar bunlara yttria, erbia ve terbia deniyordu. Gunumuzde sirasiyla beyaz itriyum oksit, sari terbiyum oksit ve gul renkli erbiyum oksit olarak bilinmektedirler. Dorduncu bir oksit olan iterbiyum oksit 1878 yilinda tanimlanmistir.

Itriyum Kaynaklari
Itriyum Iskandinavya’da kesfedilmis olsa da, diger ulkelerde cok daha bol miktarda bulunmaktadir. Cin, Rusya, Hindistan, Malezya ve Avustralya onde gelen itriyum ureticileridir. Nisan 2018’de bilim insanlari Minamitori Adasi adi verilen kucuk bir Japon adasinda itriyum da dahil olmak uzere nadir toprak metallerinden olusan buyuk bir yatak kesfettiler. 2022 Temmuz’unda dunyanin en buyuk ikinci rezervi olan Eskisehir’de de itriyum elementi kesfedilmistir.

Itriyum nadir toprak minerallerinin cogunda bulunabilir, ancak Dunya’nin kabugunda bagimsiz bir element olarak hic kesfedilmemistir. Apollo ay gorevleri sirasinda toplanan ay kayalari itriyum icerir. Insan vucudu da genellikle karaciger, bobrekler ve kemiklerde yogunlasan kucuk miktarlarda itriyum icerir.

Itriyum Kullanim Alanlari
Duz ekran televizyonlarin ortaya cikmasindan once, TV setlerinde goruntuleri ekrana yansitan buyuk cam tupler olan buyuk katot isin tupleri bulunuyordu. Europium elementi ile katkilanmis itriyum oksit, milyonlarca renkli televizyon setinde kirmizi rengi sagliyordu.

Itriyum oksit (yttria), normalde sicaklikla degisen zirkonyanin kristal yapisini stabilize eden bir alasim yapmak icin zirkonyum okside (zirkonya) eklenir. Uzmanlar, yttria zirkonyanin kubik yapisini kilitleyerek cok yuksek sicakliklarda kullanima uygun, olaganustu yuksek tokluga sahip bir seramik yarattigini belirtmektedirler. “Bu tur seramik, elektronikten jet motorlarindaki termal bariyer kaplamalara ve tibbi implantlara kadar cesitli uygulamalarda kullanilmaktadir.”
Itriyum-aluminyum kompozitiyle yapilan sentetik garnetlerin 1970’lerde yaygin olarak elmas ve diger degerli taslarin simulasyonu olarak satilmis, ancak sonunda yerlerini kubik zirkonyaya birakmislardir. Bugunlerde, itriyum aluminyum granatlar (YAG) endustriyel lazerlerde isigi yukselten kristaller olarak kullaniliyor. Itriyum demir garnetleri mikrodalga filtrelerin yani sira radar ve iletisim teknolojisinde de kullaniliyor.Itriyum Nedir?

Itriyum cok sayida uygulamada bulunmasina ragmen, en buyuk nihai kullanim alanlari seramik ve fosforlardir. Daha az miktarlarda metalurji, cam parlatma ve katki maddeleri ile katalizorlerde kullanilmaktadirlar. Ayrica cok sayida elektronik uygulama vardir, ancak oksijen sensorleri ozellikle onemli bir kullanim alanidir.

Itriyum, cep telefonlari ve daha buyuk ekranlarin yani sira genel aydinlatmada kullanilan fosforlari uretmek icin yaygin olarak kullanilmaktadir. Renkli televizyon tuplerindeki kirmizi fosforlarda bulunan itriyum, 1960’larda ve 70’lerde yaygin kullanima yol acti. Floresan tupler (lineer ve kompakt) watt basina LED ampullerden onemli olcude daha fazla itriyum kullanir.

Radyoaktif izotop itriyum-90, karaciger kanseri ve diger bazi kanserleri tedavi etmek icin radyasyon terapisinde kullanilir.

Guncel Arastirmalar
Itriyum ile calismak daha kolaydir ve diger bircok elementten daha ucuzdur. Ornegin, arastirmacilar yakit hucreleri gelistirmek icin cok daha pahali olan platin yerine itriyum kullaniyorlar. Chalmers Teknoloji Universitesi ve Danimarka Teknik Universitesi’ndeki bilim insanlari itriyum ve diger nadir toprak metallerini nanoparcacik formunda kullanarak bir gun fosil yakitlara olan ihtiyaci ortadan kaldirabilir ve pille calisan arabalarin verimliligini artirabilir.

Itriyum bazli superiletkenlik arastirmalari dunya capinda devam etmektedir. Kaldirma trenlerinde ve saglik hizmetlerinde manyetik rezonans goruntuleme (MRI) taramalarinda cigir aciliyor. 1987 yilinda Houston Universitesi’ndeki arastirmacilar yuksek sicakliklarda super iletkenligi kolaylastiracak bir metal ararken itriyuma yoneldiler. Yuksek sicaklikta super iletkenlik eksi 420 derece Fahrenheit (eksi 251 Santigrat) ile sinirliydi. Fizikci Paul Chu ve Houston Universitesi’ndeki ekibi, itriyum, baryum ve bakir oksitten olusan bir bilesigin (Yttrium 123 olarak bilinir) yaklasIk eksi 300 derece F’de (eksi 184,4 derece C) super iletkenligi kolaylastirabilecegini kesfetti. Sivi nitrojenle sogutulabilen bir malzeme yaratmislardi, bu da gelecekteki super iletkenlik uygulamalarinin maliyetini onemli olcude dusurecekti.Itriyum Nedir?

YinMn mavisinin kullanim alanini gelistirmek icin boya ve plastik sirketleriyle birlikte calismalar yapiliyor. Potansiyel kullanim alanlari buyuk olcude itriyumun benzersiz ozelliklerinden kaynaklaniyor. Daha hafif bir elementtir, bu nedenle agirlik eklemeden daha fazla hacme sahip olunabilir. Bu boya icin cok yararlidir ve bu bakimdan itriyum inanilmaz bir elementtir.

ALİNTİ ~

30.Ağustos.2022	#1
Çevrimdışı CeReN Bizimsohbet.net	Itriyum Nedir? Itriyum 18. yuzyilin sonlarinda kesfedildi, ancak bu yumusak, gumusi metal sadece son birkac on yilda kimya, fizik, bilgisayar teknolojisi, enerji, tip ve diger alanlarda yaygin kullanim alani buldu. Elementlerin Periyodik Tablosu’nda itriyum, gumus ve demir gibi daha iyi bilinen bazi elementleri iceren gecis metalleri arasinda yer alir. Gecis metalleri guclu ancak esnek olma egilimindedir, bu nedenle bakir ve nikel gibi bazilari teller icin yaygin olarak kullanilmaktadir. Itriyum telleri ve cubuklari elektronik ve gunes enerjisinde de kullanilir. Itriyum ayrica lazerlerde, seramiklerde, kamera lenslerinde ve duzinelerce baska maddede de kullanilir.Itriyum Nedir? Itriyum ayni zamanda nadir toprak elementlerinden biridir. Adlarina ragmen, nadir toprak elementleri dunya capinda oldukca bol miktarda bulunur. 17 nadir toprak elementi arasinda itriyum, skandiyum ve 15 lantanit (atom numarasi 57 ile 71 arasinda olan metalik elementler) bulunmaktadir. Cep telefonlari ve diger teknolojilerin uretiminde vazgecilmez hale gelmislerdir. Ancak itriyum nadiren tek basina kullanilir. Bunun yerine arastirmacilar, itriyum baryum bakir oksit (YBCO) gibi bilesIkler olusturmak icin kullanirlar. Bu da yuksek sicaklikta super iletkenlik arastirmalarinda yeni bir asamanin baslamasina yardimci olmustur. Itriyum ayrica korozyon ve oksidasyona karsi direnci artirmaya yardimci olmak icin metal alasimlarina da eklenir. Uzmanlar, Bircok element gibi, itriyumu da genel kullanimda bir element veya bilesIk olarak bulunamayacagini ifade ederler. Daha ziyade, itriyum ve bilesIkleri diger malzemelerin ozelliklerini gelistirmek icin diger malzemelere eklenir. Tum bu durumlarda itriyum, yapilari kararli hale getirmek icin kullaniliyor. Element Bilgileri Atom numarasi (cekirdekteki proton sayisi): 38 Atomik sembol (Elementlerin Periyodik Tablosunda): Y Atomik kutle: 88.906 Erime noktasi: 2,772 Fahrenheit (1,522 Celsius) Kaynama noktasi: 6,053 F (3,345 C) Yogunluk: Santimetrekup basina 4,47 gram Oda sicakliginda durum: Kati TarihiItriyum Nedir? 1787 yilinda Isvec ordusunda tegmen ve yari zamanli kimyager olan Carl Axel Arrhenius, Isvec’in baskenti Stockholm yakinlarindaki kucuk bir kasaba olan Ytterby yakinlarindaki bir tas ocagini arastirirken alisilmadik siyah bir kaya kesfetti. Tungsten iceren yeni bir mineral kesfettigini dusunen Arrhenius, numuneyi analiz etmesi icin Finlandiya‘da mineralog ve kimyager olan Johan Gadolin’e gonderdi. Gadolin mineralin icindeki itriyumu izole etti ve bu mineral daha sonra onun onuruna gadolinit olarak adlandirildi. Itriyum adini Ytterby’den almistir. 1843 yilinda Carl Gustaf Mosander adli Isvecli bir kimyager itriyum orneklerini inceledi ve uc oksit icerdiklerini kesfetti. O zamanlar bunlara yttria, erbia ve terbia deniyordu. Gunumuzde sirasiyla beyaz itriyum oksit, sari terbiyum oksit ve gul renkli erbiyum oksit olarak bilinmektedirler. Dorduncu bir oksit olan iterbiyum oksit 1878 yilinda tanimlanmistir. Itriyum Kaynaklari Itriyum Iskandinavya’da kesfedilmis olsa da, diger ulkelerde cok daha bol miktarda bulunmaktadir. Cin, Rusya, Hindistan, Malezya ve Avustralya onde gelen itriyum ureticileridir. Nisan 2018’de bilim insanlari Minamitori Adasi adi verilen kucuk bir Japon adasinda itriyum da dahil olmak uzere nadir toprak metallerinden olusan buyuk bir yatak kesfettiler. 2022 Temmuz’unda dunyanin en buyuk ikinci rezervi olan Eskisehir’de de itriyum elementi kesfedilmistir. Itriyum nadir toprak minerallerinin cogunda bulunabilir, ancak Dunya’nin kabugunda bagimsiz bir element olarak hic kesfedilmemistir. Apollo ay gorevleri sirasinda toplanan ay kayalari itriyum icerir. Insan vucudu da genellikle karaciger, bobrekler ve kemiklerde yogunlasan kucuk miktarlarda itriyum icerir. Itriyum Kullanim Alanlari Duz ekran televizyonlarin ortaya cikmasindan once, TV setlerinde goruntuleri ekrana yansitan buyuk cam tupler olan buyuk katot isin tupleri bulunuyordu. Europium elementi ile katkilanmis itriyum oksit, milyonlarca renkli televizyon setinde kirmizi rengi sagliyordu. Itriyum oksit (yttria), normalde sicaklikla degisen zirkonyanin kristal yapisini stabilize eden bir alasim yapmak icin zirkonyum okside (zirkonya) eklenir. Uzmanlar, yttria zirkonyanin kubik yapisini kilitleyerek cok yuksek sicakliklarda kullanima uygun, olaganustu yuksek tokluga sahip bir seramik yarattigini belirtmektedirler. “Bu tur seramik, elektronikten jet motorlarindaki termal bariyer kaplamalara ve tibbi implantlara kadar cesitli uygulamalarda kullanilmaktadir.” Itriyum-aluminyum kompozitiyle yapilan sentetik garnetlerin 1970’lerde yaygin olarak elmas ve diger degerli taslarin simulasyonu olarak satilmis, ancak sonunda yerlerini kubik zirkonyaya birakmislardir. Bugunlerde, itriyum aluminyum granatlar (YAG) endustriyel lazerlerde isigi yukselten kristaller olarak kullaniliyor. Itriyum demir garnetleri mikrodalga filtrelerin yani sira radar ve iletisim teknolojisinde de kullaniliyor.Itriyum Nedir? Itriyum cok sayida uygulamada bulunmasina ragmen, en buyuk nihai kullanim alanlari seramik ve fosforlardir. Daha az miktarlarda metalurji, cam parlatma ve katki maddeleri ile katalizorlerde kullanilmaktadirlar. Ayrica cok sayida elektronik uygulama vardir, ancak oksijen sensorleri ozellikle onemli bir kullanim alanidir. Itriyum, cep telefonlari ve daha buyuk ekranlarin yani sira genel aydinlatmada kullanilan fosforlari uretmek icin yaygin olarak kullanilmaktadir. Renkli televizyon tuplerindeki kirmizi fosforlarda bulunan itriyum, 1960’larda ve 70’lerde yaygin kullanima yol acti. Floresan tupler (lineer ve kompakt) watt basina LED ampullerden onemli olcude daha fazla itriyum kullanir. Radyoaktif izotop itriyum-90, karaciger kanseri ve diger bazi kanserleri tedavi etmek icin radyasyon terapisinde kullanilir. Guncel Arastirmalar Itriyum ile calismak daha kolaydir ve diger bircok elementten daha ucuzdur. Ornegin, arastirmacilar yakit hucreleri gelistirmek icin cok daha pahali olan platin yerine itriyum kullaniyorlar. Chalmers Teknoloji Universitesi ve Danimarka Teknik Universitesi’ndeki bilim insanlari itriyum ve diger nadir toprak metallerini nanoparcacik formunda kullanarak bir gun fosil yakitlara olan ihtiyaci ortadan kaldirabilir ve pille calisan arabalarin verimliligini artirabilir. Itriyum bazli superiletkenlik arastirmalari dunya capinda devam etmektedir. Kaldirma trenlerinde ve saglik hizmetlerinde manyetik rezonans goruntuleme (MRI) taramalarinda cigir aciliyor. 1987 yilinda Houston Universitesi’ndeki arastirmacilar yuksek sicakliklarda super iletkenligi kolaylastiracak bir metal ararken itriyuma yoneldiler. Yuksek sicaklikta super iletkenlik eksi 420 derece Fahrenheit (eksi 251 Santigrat) ile sinirliydi. Fizikci Paul Chu ve Houston Universitesi’ndeki ekibi, itriyum, baryum ve bakir oksitten olusan bir bilesigin (Yttrium 123 olarak bilinir) yaklasIk eksi 300 derece F’de (eksi 184,4 derece C) super iletkenligi kolaylastirabilecegini kesfetti. Sivi nitrojenle sogutulabilen bir malzeme yaratmislardi, bu da gelecekteki super iletkenlik uygulamalarinin maliyetini onemli olcude dusurecekti.Itriyum Nedir? YinMn mavisinin kullanim alanini gelistirmek icin boya ve plastik sirketleriyle birlikte calismalar yapiliyor. Potansiyel kullanim alanlari buyuk olcude itriyumun benzersiz ozelliklerinden kaynaklaniyor. Daha hafif bir elementtir, bu nedenle agirlik eklemeden daha fazla hacme sahip olunabilir. Bu boya icin cok yararlidir ve bu bakimdan itriyum inanilmaz bir elementtir. ALİNTİ ~

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.