Yaz Sicaklarinda Klima Olmadan Serinlemenin En Iyi Yollari - IRCDefteri

CeReN · 27.Ağustos.2022

Yaz aylarinda pek cok ulkede yuksek sicakliklar nedeniyle olumler ya da yuksek sicakliktan kaynaklanan saglik sorunlari yasanmaktadir. Fazla sicaklik beyne ve diger organlara zarar verir, calismayi zorlastirir, uretkenligi azaltir ve rahat uyumaya engel olur. Sicaklarda serinleme yollarinin basinda klimalar ve vantilatorler gelir. Bu tip iklimlendirme ve sogutma araclarina erisimi olmayanlarin uygulayabilecegi baska serinleme yollari da vardir. Ic ya da dis mekanlarda farkli tedbirler alinabilir. Ic mekanlarda, yasadigi ortamda klimasi olmayanlar birkac ipucunu takip ederek, klimasiz, vantilatorle ya da vantilator olmadan yeterince serinleyip sicagin bunaltici etkisini azaltabilirler. Iste klimasiz da serinleyebilmenin bazi yollari:

Suyun Sogutma Gucunden YararlanmakYaz Sicaklarinda Klima Olmadan Serinlemenin En Iyi Yollari
Suyun sogutucu gucunden farkli sekillerde yararlanilabilir. Oncelikle yaz sicaklarindan daha az etkilenmek icin bol su icilmesi gerekir. Vucut isitacagi icin suyun sicakligi onemli degildir fakat vucut susuz kalmissa veya ilik su iciliyorsa isidan daha fazla etkilenir. Sogutulmus su (buzlu degil) ayrica vucudun iceriden sogumasina yardimci olarak rahatlama saglar. Sik su icmek, isiya bagli hastaliklara karsi en iyi koruyucu onlemlerden biridir. Bunun nedeni, yeterince su icildiginde vucudun terlemesidir ve ter ciltten buharlasarak kisiyi sogutur. Kisi susuz kaldiginda, etkili bir sekilde terleyemez, bu da yuksek sicakliklarla daha az ve zor bas edilebilmesini saglar. Kisi cok terliyorsa, suyla veya ozel olarak formule edilmis elektrolit ikame icecekleri ile kaybedilen elektrolitler yerine konulmalidir. Soguk, sulu gidalari tercih etmek, dondurulmus gidalara yonelmek de yaz sicaklarinda karsi rahatlama saglayacaktir.

Serin veya Kontrast Dus Almak
Duzenli olarak bir dus sirasinda sicak ve soguk su arasinda degisen kontrastli duslar almak, vucudun sicaklik degisIkliklerine daha uyumlu hale gelmesine yardimci olabilir. Kontrast duslar kulaga cekici gelmiyorsa, vucudu serinletmek icin oldukca ilik bir dus yine de kisinin sicakligi yenmesine yardimci olabilir. Sicak bir ortamdan veya yuksek sicakliktan ciktiktan sonra soguk dus alinmamali, dusa girmeden once fanin onunde serinlemek icin biraz zaman gecirebilmelidir. Dusta ekstra serin bir etki icin nane sabunu denenebilir. Nane yagindaki mentol, vucuda yedigi veya hissettigi bir seyin soguk oldugunu soyleyen beyin reseptorlerini harekete gecirir.

Nabiz Noktalarini Sogutmak
Soguk, nemli bir bezi dogrudan cilde uygulamak, sicakligi dusurmeye yardimci olabilir. Boynun arkasi, koltuk altlari, bilekler veya kasIklar gibi nabiz noktalarina yerlestirilmesi onerilir. Bu bolgelerde, kan damarlari cildin yuzeyine yakindir, yani soguk vucuttan daha fazla isi ceker ve sicaklik daha hizli duser. Sogutulmasi en kolay olani boynun arkasidir. Soguk su ya da ortam sicakliginda su kullanilabilir. Baska bir cozum bandanadir. Bir bandana soguk suya batirilip ucgen seklinde katlanabilir ve genis kismi boynun arkasina gelecek sekilde baglanabilir. Ayaklari serinletmek icin su doldurulmus kovalara veya legenlere daldirilabilir. Buz ya da buz paketleri uygulanacaksa asla dogrudan cilde uygulanmamali, yakmamasi icin cilt cok soguktan korunmali, buz bir havlu veya tulbentle sarilmalidir. Uygulama her iki ila dort saatte bir 20 dakikadan fazla surulmemelidir.

Cilde Su Puskurtmek
Kisinin kendi cildine soguk su puskurtmesi, sicak bir gunde akil almaz bir sey gibi gelir fakat rahatsiz edici isiya karsi ilac gibi gelir hatta kisiyi buzlu bir icecek tuketmekten daha fazla sogutabilir. Bir 2016 arastirmasina gore, cilde soguk su uygulamak ve buharlasmasina izin vermek, vucudun bir bulamac buz ictiginizden daha fazla isi kaybetmesine yardimci olur. Arastirmacilar, nemin siviyi ve terin buharlasmasini etkili bir sekilde onlemesi nedeniyle, bunun nemli olanlardan ziyade kuru ve havadar iklimlerde en iyi sekilde calistigini belirtmektedir. Bir elektrikli fan da kullanilirsa daha da fazla sogutma gucu elde edilir.
Yukarida aciklanan yontemlerin hem artilari hem de eksileri olabilir. Mesela bir beze su puskurtmek ve onu serinlemek icin kullanmak cok pahaliya mal olmaz. Ote yandan, yontemlerin cogu uzun bir sure ise yaramayacaktir.

Serinletici Teknolojiye Yatirim YapmakYaz Sicaklarinda Klima Olmadan Serinlemenin En Iyi Yollari
Keten veya pamuktan yapilmis nefes alabilen yatak malzemelerine yatirim yaparak geceleri daha serin kalinabilir. Sicakta uyumaya calisirken surekli sicak hissedenler, gece terleyerek ve rahatsiz hissederek bircok kez uyanma egiliminde olanlar icin oyunun kurallarini degistirebilecek serinletici yastiklar, carsaflar ve yastik kiliflari ureten markalar da vardir. Kisi yatakta uzanmiyor olsa bile, kanepede serin kalmak icin serinletici carsaflari ortunmek icin kullanabilir. Serinletici silte, yastik ve carsaf alacak ekonomik gucu olmayanlar yataklarinda pamuklu carsaflar kullanabilir. Pamuk diger malzemelere gore daha fazla nefes alir, bu nedenle uyurken yataga serilen pamuklu carsaflar, yastik kiliflari veya pikeler geceleri daha serin hissettirir. Pamugun iplik sayisi ne kadar dusukse, o kadar nefes alabilir. Keten gibi dogal kumaslar da kullanilabilir. Kullanilan malzemeler sentetik olmamalidir cunku sentetik karisimlar, gece boyunca uretilen tum isiyi serbest birakmaya yetecek kadar nefes almaz.

Verandada veya Balkonda Uyumak
Eve veya apartman dairesine ve guvenlik endiselerine bagli olarak, uyku verandasi gibi kullanilabilecek kucuk bir perdelenmis dis alan olabilir. Acik havada uyumanin yeterince rahat oldugu geceler icin kucuk bir divana sahip olunabilir.

Uyurken Misir Yontemini Kullanmak
Misir yontemi olarak adlandirilan yontem, vucudun sicakligini dusurmek ve serin, rahatlatici bir ortam saglamak icin nemli, serin carsaflar arasinda yatmayi iceren bir gece teknigi, temelde “kendin yap” tarzi bir evaporatif sogutucudur. Misir yontemi, yatak carsafini dusta akan suyun altinda tutmayi ve camasir makinesinin sIkma dongusune atilmasini gerektirir. Bir ortu, carsaf veya plaj havlusu soguk suya batirilir. Camasir makinenizin sIkma dongusunden gecirilir. Yatagin uzerine (vucudun altina) kuru bir havlu veya carsaf yerlestirilir ve uzerine uzanilir. Nemli carsaf kisinin uzerine ortu olarak kullanilir. Gece boyunca isi, nemli ortunun suyunun buharlasmasina neden olarak kisiyi icinde guzel ve serin tutar. Sabaha, ortu muhtemelen kurur ve ertesi gece tekrar ayni islem yapilir. Havanin akmasini saglamak icin odada bir kutu fan calistirilabilir, bu kisiyi daha da sogutmaya yardimci olacaktir. Bu yontemin daha iyi bir gece uykusu saglayip saglamadigi, kime sorulduguna baglidir. Bazi insanlar sicak gecelerde bunun cok rahatlatici oldugunu soyler. Su hissinden hoslananlar veya cok sicak bir iklimde klimasiz yasayanlar Misir yonteminin geceleri uykuya dalma yetenegini gelistirdigini gorecektir. Bazi kisiler ise, nemli bir yatakta uyumayi rahatsiz bulabilir. En iyisi merak edenlerin deneyip gormesidir. Uyurken serin kalmak icin Misir yontemini kullanmak, aylik faturadan tasarruf edilmesine yardimci olacaktir. Ayrica elektrik kesintileri ve kamp sirasinda veya ev ici klimasi olmayan herkes icin geceleri daha konforlu hale getirebilir.

Evin Isinmasi Onlemek
Evi serin tutmak soz konusu oldugunda asagida yer verilen stratejiler klima olmadan evin serin tutulmasina veya bir klima varsa serin tutabilmek icin kullanilirken ihtiyac duyulan enerji miktarinin azaltilmasina yardimci olacaktir.
Ekstra isi kaynaklarini ortadan kaldirin
Ocak kapali tutulmalidir cunku mutfakta kullanilan ocagin ya da firinin isisi evin her tarafina yayilabilir. Isiyi disarida tutmak icin yemekler ya kisIk ateste veya disarida, acik havada izgarada pisirilebilir. Yemek pisirmek icin ocak kullanmak yerine pisirme gerekmeyen yemek tarifleri, yaz salatalari denenebilir. Boylece mutfak araciligiyla eve fazla isi eklenmeyecektir. Buzdolabi cok sIk acilmamalidir. Ne kadar cok acilirsa, motorun tekrar sogumasi icin o kadar cok calismasi gerekir ve bu isten uretilen isi odaya geri verilir.
Gereksiz cihazlari kapatin ve fisini cekin
BulasIk makineleri, camasir makineleri ve kurutucular en buyuk suclular olabilir fakat bilgisayarlar, telefon sarj cihazlari ve kucuk ev aletleri de evde biraz isi uretebilir. Gerekli olmayan her seyi kapatilmali veya daha iyisi fisi cekilmelidir. Bu, yikanmis, islak saclarin acik havada kendi kendine kurumasina izin vermek anlamina gelir cunku bir fon makinesi de ciddi miktarda isi uretebilir.
Enerji tasarruflu ampuller takin
IsIklar acikken gun boyunca bir odayi serin tutmak zor olabilir cunku akkor ampuller, LED ampullerden daha yuksek bir sicaklik uretir. Bu nedenle akkor ampuller LED ampuller ile degistirilmelidir. Bunlar enerji acisindan daha verimlidir, bu nedenle elektrik faturalarindan tasarruf edilebilir. Tum ampuller degistirilemiyorsa en azindan oturulan alanlardaki ampuller degistirilebilir ya da isIklar kapali tutulabilir ve evin etrafindaki dogal gun isigi kullanilabilir. Elbette geceleri isIklar acilabilir. Bu ayni zamanda tuketilen enerji miktarini da azaltacaktir.

Evi Gunes Isigindan Uzak TutmakYaz Sicaklarinda Klima Olmadan Serinlemenin En Iyi Yollari
Standart cift camli pencerelere dusen gunes isiginin yaklasIk %76’si isiya donusur ve evdeki sicakligi yukseltir. Gunes isigi nedeniyle ev sicakligindaki artisa gunes isi kazanci denir. Yaz aylarinda, batiya ve doguya bakan pencereler daha fazla isiya izin verirken, kuzey ve guneye bakan pencereler sadece kucuk isi kazanci saglar. Yaz sicagindan kacinmanin en iyi yolu gunes isinlarinin pencerelere ulasmasini engellemektir. Neyse ki, gunes isigindan eve giren isi miktarini azaltmanin asagidakiler gibi bircok yolu vardir.
Ic perdeler, stor perde, panjur veya golgelikler kullanin
Arastirmalara gore standart bir pencereye carpan gunes isiginin dortte ucunden fazlasi eve isi olarak girmekte ve pencereleri ortmek bunun azaltilmasina yardimci olmaktadir. Pencereleri perde veya panjurla kapatmak, dogrudan gunes isigi alan pencerelerde ozellikle onemlidir. Bu, odanin bir klima olmadan sogutulmasina yardimci olacaktir fakat etkinlikleri malzemenin turune ve rengine bagli olabilir. Perde secerken sIki dokunmus kumaslar tercih edilmelidir. Birden fazla kumas katmani da isiyi disarida tutmak icin daha iyi bir is cikarir. Ek olarak, eger zaten acik renkli degillerse, perdeleri acik renkli kumaslarla astarlamak, gunesi yansitmaya yardimci olacaktir. Stor, Acik renkli stor, zebra stor perdeler isi kazanimlarini %33’e kadar azaltabilir ve izole, hucresel petek panjurlar istenmeyen gunes isisini yuzde 60’a kadar azaltabilir. Yalitilmis hucresel golgelikler, bir pencerenin ic kismi icin, bir akordeon gibi katlanabilen pileli malzemelerden yapilmistir. Pencerelerden gelen gunes isisi kazanimini %60 oraninda azaltarak evi gunes isisindan yalitmanin cok etkili bir yoludur. Dis panjurlar ve golgelikler gunes isisi kazancini azaltmada en etkili olanlardir. Basit ve cok ucuz bambu panjurlar bile, gun isigindan tamamen odun vermeden gunes isiginin buyuk bir bolumunu engelleyebilir. Golgelikler tipik olarak kumas veya vinildir ve malzeme, pencereden biraz gorunurluk saglayan acikliklara sahip olabilir. Acikliklar ne kadar buyuk olursa, gunes kazancindan o kadar az koruma saglanir.
Pencere tenteleri kullanin
Tente, bir evin dis cephesinde, pencereleri gunesin isisindan ve pariltisindan golgeleyerek koruyan cati benzeri bir sundurma ya da siperliktir. Pencere tenteleri, yazin gunes isisi kazancini guneye bakan pencerelerde %65’e ve batiya bakan pencerelerde %77’ye kadar azaltabilir. Bir panjur seti satin alinamiyorsa pencereleri yogun yaz gunesinden korumak icin kosebentler ve ahsap citalarla yapilmis basit bir tente (sacak) ya da guneslik olusturulabilir.
Yuksek yansitici cam filmi uygulayin
Yari saydam olduklari icin manzaranin ya da gorus alaninin engellenmesi istenmiyorsa cam filmleri faydali olabilir. Ayrica, pencerelerin diger islemlere uymasi zor veya pahaliysa faydalidirlar. Gunes kontrollu cam filmleri UV korumasi saglayabilir ve gunes radyasyonundan elde edilen isi miktarini azaltabilir. Bazi ayrintili golgeleme sistemleriyle karsilastirildiginda, bunlar daha ucuz bir alternatif olabilir. Cam filmleri tipik olarak uc katmana sahiptirler. Cama oturan yapiskan tabaka, polyester film tabakasi ve cizilmeye dayanikli kaplama. Gunes radyasyonu (isinimi) cama carptiginda, cam filmi zararli ultraviyole (UV) isinlari engellemek ve ayrica camdan gecen isi ve isIk seviyelerini azaltmak icin bir gunes koruyucu gorevi gorur. 2013’te yapilan bir arastirma, nispeten dusuk maliyetli pencere renklendirme filmlerinin cogunun, gelen isiyi 5-10 santigrat derece arasinda basarili bir sekilde azalttigini gostermistir. Profesyonel olarak uygulanabilirler veya ev tadilat ya da restorasyon magazalarinda kendin yap kurulumu icin de mevcutturlar.
Kapi ve pencerelerin etrafindaki bosluklari kapatin
Kisin, kapilarin ve pencerelerin etrafini bantlamak, tikamak ve sizdirmaz hale getirmek rahatsiz edici hava akimlarini onlemeye yardimci olur. Yalitim yazin da gereklidir. Cekomastik silikon tabancasiyla yapilan bir yalitim sicak havanin yaz aylarinda birkac saat iceri girmesini engellemeye yardimci olabilir. Kucuk degisIklikler buyuk bir etki yaratabilir. Bir calismada pencere bandi gibi yalitim aletleriyle enerji verimli yukseltmeler yapmak, verimsiz evlerde isi stresi potansiyelini yuzde 50’den yuzde 4’e indirebilecegi bulunmustur.

Havanin Dolasimini Saglamak
Hava, yalnizca zorlandiginda (bir cesit fan araciligiyla) veya komsu bir hava kutlesi ile buyuk bir sicaklik farki varsa akacaktir. Hareketli hava, Isi endeksi yuksek, 32 santigrat derecenin altindaysa, algilanan sicakliklari onemli olcude dusurebilir. Bu noktada ve ustunde hava uflemek kisiyi daha iyi hissettirmez ve aslinda daha kotu hissetmesine neden olabilir.
Kutu ve tavan vantilatorleri kullanin
Fanlar tum odanin sicakligini dusuremez fakat bir ruzgar-sogutma etkisi yaratabilir, boylece daha serin hissedilir. Temel olarak, bir fan etrafa hava uflediginde, hava hareketi terin ciltten buharlasmasina yardimci olur ve bu da kisiyi serinletir. Vantilatorler ya da fanlar cok az enerji ceker ve calistirmasi cok maliyetli degildir. Kutu fanlari, sicak havayi disari atmasi icin odalarin pencerelerinden disari bakacak sekilde yerlestirilmeli ve icerideki soguk havayi degistirilmelidir. Tavan vantilatorleri sicakligi dusurme konusunda harikadir cunku havayi tum oda boyunca dolastirirlar. Ama odadan cikarken kapatilmalari gerekir. Bir odanin 10 derece daha serin hissedilmesine ve geleneksel bir klimanin harcadigi enerjinin yalnizca yuzde 10’unun kullanilmasina yardimci olabilirler. Tavan vantilatorunun ayarlari mevsime gore degistirilebilir. Tavan vantilatorlerinin iki modu bulunmaktadir. Kanatlarin donus sekline bagli olarak, ya bir esinti yaratabilir ya da sicak havayi asagi dogru (sicak hava her zaman yukari dogru hareket eder) zorlayabilirler. Boylece yazin bir esinti yaratmasi saglanabilir ve kisin sicak hava asagi dogru zorlanabilir. Tavan vantilatorleri sicak havayi sirkule etmeye yardimci olmasi icin kisin saat yonunde calisacak sekilde ayarlanir. Yazin, sogutma icin kanatlari saat yonunun tersine calisacak sekilde ayarlanmalidir.
Pencere fanlari veya portatif fanlar da bircok iklimde iyi calisabilir fakat yalnizca dogru kullanilirsa etkilidirler. Bunun icin yalnizca disaridaki hava, genellikle gece olan icerideki havadan daha soguk oldugunda kullanilabilir.
Gece sogutmasi, evdeki sicakligi dogal olarak dusurmenin ve sicak ic havayi daha soguk dis havayla degistirmenin harika bir yoludur. Soguk havanin odadan odaya serbestce akmasini saglamak icin geceleri kapi ve pencereler acilmalidir. Geceleri pencerelerin yanina yerlestirilen tavan vantilatorleri ve ayakli vantilatorler, esinti olmadiginda ve kucuk bir sicaklik farki oldugunda hava hareketini zorlamaya yardimci olabilir.
Vantilator yoksa bazi pencereler acilabilir. Bolgedeki hava sicakligi sabahlari ve aksamlari 10 ila 21 santigrat dereceler arasinda dusme egiliminde ise, bu saatlerde evin her iki tarafindaki pencereleri acmak capraz akisli bir havalandirma sistemini kolaylastirabilir. Sadece bir pencere aciksa, giren temiz hava ile cikan sicak hava carpisacak ve oda cok fazla sogumayacaktir. Havanin girmesine izin vermek icin daha kucuk bir pencere ve disari cikmasi icin daha buyuk bir pencere acilmasi denenebilir. Bu, hava hizini artirabilir ve evi daha serin hissettirebilir. Pencereler sadece sabahin erken saatlerinde, gece veya aksam gec saatlerde, disarisi icerideki ideal sicakliktan daha soguk oldugunda acilmalidir. Disaridaki hava isinmaya basladiginda, bu isiyi mumkun oldugu kadar disarida tutmak icin pencereler kapatilmalidir.
Egzoz fanlarini kullanin
Banyodaki ve mutfaktaki egzoz fanlarini ya da aspiratorleri calistirmak da dustan veya mutfak aletlerinden gelen isinin, sicak havanin ve buharin disari atilmasina yardimci olabilir. Ayrica, geceleri acik pencerelerle birlikte, sicak havanin disari atilmasina ve eve daha soguk havanin cekilmesine yardimci olmak icin kullanilabilir.
Yine de, bir fan kisileri daha rahat hissettirebilir fakat uzmanlara gore sicaklikla ilgili hastaliklari onlemeye yardimci olmaz.
Vantilatorun onune buz veya soguk su kabi yerlestirinYaz Sicaklarinda Klima Olmadan Serinlemenin En Iyi Yollari
Kule tipi bir fan varsa, acikken ufleyen havanin onune donmus su siseleri, bir kova (veya kase) buz veya buz paketleri (eriyen suyu tutmak icin altinda bir tepsi bulunmalidir) birakilabilir. Bu bir evaporatif (buharlastirici) sogutma taktigidir. Fan suyun veya buzun serinligini etrafa ufleyecek ve boylece odayi daha serin hale getirecektir. Bu yontem elde edilen mekanizmayi kucuk odalar icin gercekten ucuz ve oldukca etkili bir “kendin yap” klimasi haline getirir ve cok ihtiyac oldugunda serin bir esinti saglayabilir. Vantilatorun onune soguk, islak bir carsaf da asilabilir. Elde edilen serin havanin kaybedilmemesi icin alandaki kapi ve pencereler mumkun oldugunca kapatilmalidir. Gozleri tahris etmemesi icin hava akiminin hemen onune oturulmamalidir.
Genel olarak, klima, isiya bagli hastalik ve olume karsi en iyi koruyucu faktordur. Yukarida bahsedilen ipuclari serin kalmaya yardimci olabilse de asiri sicaklik bazen klima olmadan dayanilmayacak kadar fazla olabilir. Bu stratejilerle serin kalinamiyorsa, tedavi edilmezse sicak carpmasina donusebilen sicak bitkinligi semptomlari gelisebilir. Sicak bitkinligi, asiri isinma, dehidrasyon ve vucudun sogutma sistemini asiri yukleyen diger faktorlerin bir sonucudur. Sicak bitkinliginin pencesindeki insanlar kavgaci ve kafasi karismis olabilir. Sicak bitkinliginde kisiler belirli bir sure sonra iyilesebilir ve yasamina devam edebilir fakat sicak carpmasi mutlaka tibbi mudahale gerektirir. Sicak carpmasi durumunda kisilerin derileri genellikle sicak ve kirmizidir, nabiz hizli ve gucludur, vucut sicakliklari son derece (39,5 santigrat derecenin uzerinde) yuksektir. Ayrica bilincsiz olabilirler. Sicak carpmasi derhal mudahale edilmezse organ hasarina veya olume yol acabilecek ciddi bir tibbi acil durumdur. Bu durumdaki kisiler golgeye oturtulmali, soguk suyla islatilmis kumas dort ana arter bolgesinin tumune (bilek, kasIk, koltuk alti ve ense) uygulanmali ve hemen yardim alinmalidir. Sicakliklar yuksek oldugunda, sicakliga bagli hastaliklara yatkinliklarinin daha fazla olmasi nedeniyle dort yasin altindaki kucuk cocuklar ve ayrica 65 yasin uzerindeki yaslilar sIk sIk kontrol edilmelidir.

ALİNTİ ~

27.Ağustos.2022	#1
Çevrimdışı CeReN Bizimsohbet.net	Yaz Sicaklarinda Klima Olmadan Serinlemenin En Iyi Yollari Yaz aylarinda pek cok ulkede yuksek sicakliklar nedeniyle olumler ya da yuksek sicakliktan kaynaklanan saglik sorunlari yasanmaktadir. Fazla sicaklik beyne ve diger organlara zarar verir, calismayi zorlastirir, uretkenligi azaltir ve rahat uyumaya engel olur. Sicaklarda serinleme yollarinin basinda klimalar ve vantilatorler gelir. Bu tip iklimlendirme ve sogutma araclarina erisimi olmayanlarin uygulayabilecegi baska serinleme yollari da vardir. Ic ya da dis mekanlarda farkli tedbirler alinabilir. Ic mekanlarda, yasadigi ortamda klimasi olmayanlar birkac ipucunu takip ederek, klimasiz, vantilatorle ya da vantilator olmadan yeterince serinleyip sicagin bunaltici etkisini azaltabilirler. Iste klimasiz da serinleyebilmenin bazi yollari: Suyun Sogutma Gucunden YararlanmakYaz Sicaklarinda Klima Olmadan Serinlemenin En Iyi Yollari Suyun sogutucu gucunden farkli sekillerde yararlanilabilir. Oncelikle yaz sicaklarindan daha az etkilenmek icin bol su icilmesi gerekir. Vucut isitacagi icin suyun sicakligi onemli degildir fakat vucut susuz kalmissa veya ilik su iciliyorsa isidan daha fazla etkilenir. Sogutulmus su (buzlu degil) ayrica vucudun iceriden sogumasina yardimci olarak rahatlama saglar. Sik su icmek, isiya bagli hastaliklara karsi en iyi koruyucu onlemlerden biridir. Bunun nedeni, yeterince su icildiginde vucudun terlemesidir ve ter ciltten buharlasarak kisiyi sogutur. Kisi susuz kaldiginda, etkili bir sekilde terleyemez, bu da yuksek sicakliklarla daha az ve zor bas edilebilmesini saglar. Kisi cok terliyorsa, suyla veya ozel olarak formule edilmis elektrolit ikame icecekleri ile kaybedilen elektrolitler yerine konulmalidir. Soguk, sulu gidalari tercih etmek, dondurulmus gidalara yonelmek de yaz sicaklarinda karsi rahatlama saglayacaktir. Serin veya Kontrast Dus Almak Duzenli olarak bir dus sirasinda sicak ve soguk su arasinda degisen kontrastli duslar almak, vucudun sicaklik degisIkliklerine daha uyumlu hale gelmesine yardimci olabilir. Kontrast duslar kulaga cekici gelmiyorsa, vucudu serinletmek icin oldukca ilik bir dus yine de kisinin sicakligi yenmesine yardimci olabilir. Sicak bir ortamdan veya yuksek sicakliktan ciktiktan sonra soguk dus alinmamali, dusa girmeden once fanin onunde serinlemek icin biraz zaman gecirebilmelidir. Dusta ekstra serin bir etki icin nane sabunu denenebilir. Nane yagindaki mentol, vucuda yedigi veya hissettigi bir seyin soguk oldugunu soyleyen beyin reseptorlerini harekete gecirir. Nabiz Noktalarini Sogutmak Soguk, nemli bir bezi dogrudan cilde uygulamak, sicakligi dusurmeye yardimci olabilir. Boynun arkasi, koltuk altlari, bilekler veya kasIklar gibi nabiz noktalarina yerlestirilmesi onerilir. Bu bolgelerde, kan damarlari cildin yuzeyine yakindir, yani soguk vucuttan daha fazla isi ceker ve sicaklik daha hizli duser. Sogutulmasi en kolay olani boynun arkasidir. Soguk su ya da ortam sicakliginda su kullanilabilir. Baska bir cozum bandanadir. Bir bandana soguk suya batirilip ucgen seklinde katlanabilir ve genis kismi boynun arkasina gelecek sekilde baglanabilir. Ayaklari serinletmek icin su doldurulmus kovalara veya legenlere daldirilabilir. Buz ya da buz paketleri uygulanacaksa asla dogrudan cilde uygulanmamali, yakmamasi icin cilt cok soguktan korunmali, buz bir havlu veya tulbentle sarilmalidir. Uygulama her iki ila dort saatte bir 20 dakikadan fazla surulmemelidir. Cilde Su Puskurtmek Kisinin kendi cildine soguk su puskurtmesi, sicak bir gunde akil almaz bir sey gibi gelir fakat rahatsiz edici isiya karsi ilac gibi gelir hatta kisiyi buzlu bir icecek tuketmekten daha fazla sogutabilir. Bir 2016 arastirmasina gore, cilde soguk su uygulamak ve buharlasmasina izin vermek, vucudun bir bulamac buz ictiginizden daha fazla isi kaybetmesine yardimci olur. Arastirmacilar, nemin siviyi ve terin buharlasmasini etkili bir sekilde onlemesi nedeniyle, bunun nemli olanlardan ziyade kuru ve havadar iklimlerde en iyi sekilde calistigini belirtmektedir. Bir elektrikli fan da kullanilirsa daha da fazla sogutma gucu elde edilir. Yukarida aciklanan yontemlerin hem artilari hem de eksileri olabilir. Mesela bir beze su puskurtmek ve onu serinlemek icin kullanmak cok pahaliya mal olmaz. Ote yandan, yontemlerin cogu uzun bir sure ise yaramayacaktir. Serinletici Teknolojiye Yatirim YapmakYaz Sicaklarinda Klima Olmadan Serinlemenin En Iyi Yollari Keten veya pamuktan yapilmis nefes alabilen yatak malzemelerine yatirim yaparak geceleri daha serin kalinabilir. Sicakta uyumaya calisirken surekli sicak hissedenler, gece terleyerek ve rahatsiz hissederek bircok kez uyanma egiliminde olanlar icin oyunun kurallarini degistirebilecek serinletici yastiklar, carsaflar ve yastik kiliflari ureten markalar da vardir. Kisi yatakta uzanmiyor olsa bile, kanepede serin kalmak icin serinletici carsaflari ortunmek icin kullanabilir. Serinletici silte, yastik ve carsaf alacak ekonomik gucu olmayanlar yataklarinda pamuklu carsaflar kullanabilir. Pamuk diger malzemelere gore daha fazla nefes alir, bu nedenle uyurken yataga serilen pamuklu carsaflar, yastik kiliflari veya pikeler geceleri daha serin hissettirir. Pamugun iplik sayisi ne kadar dusukse, o kadar nefes alabilir. Keten gibi dogal kumaslar da kullanilabilir. Kullanilan malzemeler sentetik olmamalidir cunku sentetik karisimlar, gece boyunca uretilen tum isiyi serbest birakmaya yetecek kadar nefes almaz. Verandada veya Balkonda Uyumak Eve veya apartman dairesine ve guvenlik endiselerine bagli olarak, uyku verandasi gibi kullanilabilecek kucuk bir perdelenmis dis alan olabilir. Acik havada uyumanin yeterince rahat oldugu geceler icin kucuk bir divana sahip olunabilir. Uyurken Misir Yontemini Kullanmak Misir yontemi olarak adlandirilan yontem, vucudun sicakligini dusurmek ve serin, rahatlatici bir ortam saglamak icin nemli, serin carsaflar arasinda yatmayi iceren bir gece teknigi, temelde “kendin yap” tarzi bir evaporatif sogutucudur. Misir yontemi, yatak carsafini dusta akan suyun altinda tutmayi ve camasir makinesinin sIkma dongusune atilmasini gerektirir. Bir ortu, carsaf veya plaj havlusu soguk suya batirilir. Camasir makinenizin sIkma dongusunden gecirilir. Yatagin uzerine (vucudun altina) kuru bir havlu veya carsaf yerlestirilir ve uzerine uzanilir. Nemli carsaf kisinin uzerine ortu olarak kullanilir. Gece boyunca isi, nemli ortunun suyunun buharlasmasina neden olarak kisiyi icinde guzel ve serin tutar. Sabaha, ortu muhtemelen kurur ve ertesi gece tekrar ayni islem yapilir. Havanin akmasini saglamak icin odada bir kutu fan calistirilabilir, bu kisiyi daha da sogutmaya yardimci olacaktir. Bu yontemin daha iyi bir gece uykusu saglayip saglamadigi, kime sorulduguna baglidir. Bazi insanlar sicak gecelerde bunun cok rahatlatici oldugunu soyler. Su hissinden hoslananlar veya cok sicak bir iklimde klimasiz yasayanlar Misir yonteminin geceleri uykuya dalma yetenegini gelistirdigini gorecektir. Bazi kisiler ise, nemli bir yatakta uyumayi rahatsiz bulabilir. En iyisi merak edenlerin deneyip gormesidir. Uyurken serin kalmak icin Misir yontemini kullanmak, aylik faturadan tasarruf edilmesine yardimci olacaktir. Ayrica elektrik kesintileri ve kamp sirasinda veya ev ici klimasi olmayan herkes icin geceleri daha konforlu hale getirebilir. Evin Isinmasi Onlemek Evi serin tutmak soz konusu oldugunda asagida yer verilen stratejiler klima olmadan evin serin tutulmasina veya bir klima varsa serin tutabilmek icin kullanilirken ihtiyac duyulan enerji miktarinin azaltilmasina yardimci olacaktir. Ekstra isi kaynaklarini ortadan kaldirin Ocak kapali tutulmalidir cunku mutfakta kullanilan ocagin ya da firinin isisi evin her tarafina yayilabilir. Isiyi disarida tutmak icin yemekler ya kisIk ateste veya disarida, acik havada izgarada pisirilebilir. Yemek pisirmek icin ocak kullanmak yerine pisirme gerekmeyen yemek tarifleri, yaz salatalari denenebilir. Boylece mutfak araciligiyla eve fazla isi eklenmeyecektir. Buzdolabi cok sIk acilmamalidir. Ne kadar cok acilirsa, motorun tekrar sogumasi icin o kadar cok calismasi gerekir ve bu isten uretilen isi odaya geri verilir. Gereksiz cihazlari kapatin ve fisini cekin BulasIk makineleri, camasir makineleri ve kurutucular en buyuk suclular olabilir fakat bilgisayarlar, telefon sarj cihazlari ve kucuk ev aletleri de evde biraz isi uretebilir. Gerekli olmayan her seyi kapatilmali veya daha iyisi fisi cekilmelidir. Bu, yikanmis, islak saclarin acik havada kendi kendine kurumasina izin vermek anlamina gelir cunku bir fon makinesi de ciddi miktarda isi uretebilir. Enerji tasarruflu ampuller takin IsIklar acikken gun boyunca bir odayi serin tutmak zor olabilir cunku akkor ampuller, LED ampullerden daha yuksek bir sicaklik uretir. Bu nedenle akkor ampuller LED ampuller ile degistirilmelidir. Bunlar enerji acisindan daha verimlidir, bu nedenle elektrik faturalarindan tasarruf edilebilir. Tum ampuller degistirilemiyorsa en azindan oturulan alanlardaki ampuller degistirilebilir ya da isIklar kapali tutulabilir ve evin etrafindaki dogal gun isigi kullanilabilir. Elbette geceleri isIklar acilabilir. Bu ayni zamanda tuketilen enerji miktarini da azaltacaktir. Evi Gunes Isigindan Uzak TutmakYaz Sicaklarinda Klima Olmadan Serinlemenin En Iyi Yollari Standart cift camli pencerelere dusen gunes isiginin yaklasIk %76’si isiya donusur ve evdeki sicakligi yukseltir. Gunes isigi nedeniyle ev sicakligindaki artisa gunes isi kazanci denir. Yaz aylarinda, batiya ve doguya bakan pencereler daha fazla isiya izin verirken, kuzey ve guneye bakan pencereler sadece kucuk isi kazanci saglar. Yaz sicagindan kacinmanin en iyi yolu gunes isinlarinin pencerelere ulasmasini engellemektir. Neyse ki, gunes isigindan eve giren isi miktarini azaltmanin asagidakiler gibi bircok yolu vardir. Ic perdeler, stor perde, panjur veya golgelikler kullanin Arastirmalara gore standart bir pencereye carpan gunes isiginin dortte ucunden fazlasi eve isi olarak girmekte ve pencereleri ortmek bunun azaltilmasina yardimci olmaktadir. Pencereleri perde veya panjurla kapatmak, dogrudan gunes isigi alan pencerelerde ozellikle onemlidir. Bu, odanin bir klima olmadan sogutulmasina yardimci olacaktir fakat etkinlikleri malzemenin turune ve rengine bagli olabilir. Perde secerken sIki dokunmus kumaslar tercih edilmelidir. Birden fazla kumas katmani da isiyi disarida tutmak icin daha iyi bir is cikarir. Ek olarak, eger zaten acik renkli degillerse, perdeleri acik renkli kumaslarla astarlamak, gunesi yansitmaya yardimci olacaktir. Stor, Acik renkli stor, zebra stor perdeler isi kazanimlarini %33’e kadar azaltabilir ve izole, hucresel petek panjurlar istenmeyen gunes isisini yuzde 60’a kadar azaltabilir. Yalitilmis hucresel golgelikler, bir pencerenin ic kismi icin, bir akordeon gibi katlanabilen pileli malzemelerden yapilmistir. Pencerelerden gelen gunes isisi kazanimini %60 oraninda azaltarak evi gunes isisindan yalitmanin cok etkili bir yoludur. Dis panjurlar ve golgelikler gunes isisi kazancini azaltmada en etkili olanlardir. Basit ve cok ucuz bambu panjurlar bile, gun isigindan tamamen odun vermeden gunes isiginin buyuk bir bolumunu engelleyebilir. Golgelikler tipik olarak kumas veya vinildir ve malzeme, pencereden biraz gorunurluk saglayan acikliklara sahip olabilir. Acikliklar ne kadar buyuk olursa, gunes kazancindan o kadar az koruma saglanir. Pencere tenteleri kullanin Tente, bir evin dis cephesinde, pencereleri gunesin isisindan ve pariltisindan golgeleyerek koruyan cati benzeri bir sundurma ya da siperliktir. Pencere tenteleri, yazin gunes isisi kazancini guneye bakan pencerelerde %65’e ve batiya bakan pencerelerde %77’ye kadar azaltabilir. Bir panjur seti satin alinamiyorsa pencereleri yogun yaz gunesinden korumak icin kosebentler ve ahsap citalarla yapilmis basit bir tente (sacak) ya da guneslik olusturulabilir. Yuksek yansitici cam filmi uygulayin Yari saydam olduklari icin manzaranin ya da gorus alaninin engellenmesi istenmiyorsa cam filmleri faydali olabilir. Ayrica, pencerelerin diger islemlere uymasi zor veya pahaliysa faydalidirlar. Gunes kontrollu cam filmleri UV korumasi saglayabilir ve gunes radyasyonundan elde edilen isi miktarini azaltabilir. Bazi ayrintili golgeleme sistemleriyle karsilastirildiginda, bunlar daha ucuz bir alternatif olabilir. Cam filmleri tipik olarak uc katmana sahiptirler. Cama oturan yapiskan tabaka, polyester film tabakasi ve cizilmeye dayanikli kaplama. Gunes radyasyonu (isinimi) cama carptiginda, cam filmi zararli ultraviyole (UV) isinlari engellemek ve ayrica camdan gecen isi ve isIk seviyelerini azaltmak icin bir gunes koruyucu gorevi gorur. 2013’te yapilan bir arastirma, nispeten dusuk maliyetli pencere renklendirme filmlerinin cogunun, gelen isiyi 5-10 santigrat derece arasinda basarili bir sekilde azalttigini gostermistir. Profesyonel olarak uygulanabilirler veya ev tadilat ya da restorasyon magazalarinda kendin yap kurulumu icin de mevcutturlar. Kapi ve pencerelerin etrafindaki bosluklari kapatin Kisin, kapilarin ve pencerelerin etrafini bantlamak, tikamak ve sizdirmaz hale getirmek rahatsiz edici hava akimlarini onlemeye yardimci olur. Yalitim yazin da gereklidir. Cekomastik silikon tabancasiyla yapilan bir yalitim sicak havanin yaz aylarinda birkac saat iceri girmesini engellemeye yardimci olabilir. Kucuk degisIklikler buyuk bir etki yaratabilir. Bir calismada pencere bandi gibi yalitim aletleriyle enerji verimli yukseltmeler yapmak, verimsiz evlerde isi stresi potansiyelini yuzde 50’den yuzde 4’e indirebilecegi bulunmustur. Havanin Dolasimini Saglamak Hava, yalnizca zorlandiginda (bir cesit fan araciligiyla) veya komsu bir hava kutlesi ile buyuk bir sicaklik farki varsa akacaktir. Hareketli hava, Isi endeksi yuksek, 32 santigrat derecenin altindaysa, algilanan sicakliklari onemli olcude dusurebilir. Bu noktada ve ustunde hava uflemek kisiyi daha iyi hissettirmez ve aslinda daha kotu hissetmesine neden olabilir. Kutu ve tavan vantilatorleri kullanin Fanlar tum odanin sicakligini dusuremez fakat bir ruzgar-sogutma etkisi yaratabilir, boylece daha serin hissedilir. Temel olarak, bir fan etrafa hava uflediginde, hava hareketi terin ciltten buharlasmasina yardimci olur ve bu da kisiyi serinletir. Vantilatorler ya da fanlar cok az enerji ceker ve calistirmasi cok maliyetli degildir. Kutu fanlari, sicak havayi disari atmasi icin odalarin pencerelerinden disari bakacak sekilde yerlestirilmeli ve icerideki soguk havayi degistirilmelidir. Tavan vantilatorleri sicakligi dusurme konusunda harikadir cunku havayi tum oda boyunca dolastirirlar. Ama odadan cikarken kapatilmalari gerekir. Bir odanin 10 derece daha serin hissedilmesine ve geleneksel bir klimanin harcadigi enerjinin yalnizca yuzde 10’unun kullanilmasina yardimci olabilirler. Tavan vantilatorunun ayarlari mevsime gore degistirilebilir. Tavan vantilatorlerinin iki modu bulunmaktadir. Kanatlarin donus sekline bagli olarak, ya bir esinti yaratabilir ya da sicak havayi asagi dogru (sicak hava her zaman yukari dogru hareket eder) zorlayabilirler. Boylece yazin bir esinti yaratmasi saglanabilir ve kisin sicak hava asagi dogru zorlanabilir. Tavan vantilatorleri sicak havayi sirkule etmeye yardimci olmasi icin kisin saat yonunde calisacak sekilde ayarlanir. Yazin, sogutma icin kanatlari saat yonunun tersine calisacak sekilde ayarlanmalidir. Pencere fanlari veya portatif fanlar da bircok iklimde iyi calisabilir fakat yalnizca dogru kullanilirsa etkilidirler. Bunun icin yalnizca disaridaki hava, genellikle gece olan icerideki havadan daha soguk oldugunda kullanilabilir. Gece sogutmasi, evdeki sicakligi dogal olarak dusurmenin ve sicak ic havayi daha soguk dis havayla degistirmenin harika bir yoludur. Soguk havanin odadan odaya serbestce akmasini saglamak icin geceleri kapi ve pencereler acilmalidir. Geceleri pencerelerin yanina yerlestirilen tavan vantilatorleri ve ayakli vantilatorler, esinti olmadiginda ve kucuk bir sicaklik farki oldugunda hava hareketini zorlamaya yardimci olabilir. Vantilator yoksa bazi pencereler acilabilir. Bolgedeki hava sicakligi sabahlari ve aksamlari 10 ila 21 santigrat dereceler arasinda dusme egiliminde ise, bu saatlerde evin her iki tarafindaki pencereleri acmak capraz akisli bir havalandirma sistemini kolaylastirabilir. Sadece bir pencere aciksa, giren temiz hava ile cikan sicak hava carpisacak ve oda cok fazla sogumayacaktir. Havanin girmesine izin vermek icin daha kucuk bir pencere ve disari cikmasi icin daha buyuk bir pencere acilmasi denenebilir. Bu, hava hizini artirabilir ve evi daha serin hissettirebilir. Pencereler sadece sabahin erken saatlerinde, gece veya aksam gec saatlerde, disarisi icerideki ideal sicakliktan daha soguk oldugunda acilmalidir. Disaridaki hava isinmaya basladiginda, bu isiyi mumkun oldugu kadar disarida tutmak icin pencereler kapatilmalidir. Egzoz fanlarini kullanin Banyodaki ve mutfaktaki egzoz fanlarini ya da aspiratorleri calistirmak da dustan veya mutfak aletlerinden gelen isinin, sicak havanin ve buharin disari atilmasina yardimci olabilir. Ayrica, geceleri acik pencerelerle birlikte, sicak havanin disari atilmasina ve eve daha soguk havanin cekilmesine yardimci olmak icin kullanilabilir. Yine de, bir fan kisileri daha rahat hissettirebilir fakat uzmanlara gore sicaklikla ilgili hastaliklari onlemeye yardimci olmaz. Vantilatorun onune buz veya soguk su kabi yerlestirinYaz Sicaklarinda Klima Olmadan Serinlemenin En Iyi Yollari Kule tipi bir fan varsa, acikken ufleyen havanin onune donmus su siseleri, bir kova (veya kase) buz veya buz paketleri (eriyen suyu tutmak icin altinda bir tepsi bulunmalidir) birakilabilir. Bu bir evaporatif (buharlastirici) sogutma taktigidir. Fan suyun veya buzun serinligini etrafa ufleyecek ve boylece odayi daha serin hale getirecektir. Bu yontem elde edilen mekanizmayi kucuk odalar icin gercekten ucuz ve oldukca etkili bir “kendin yap” klimasi haline getirir ve cok ihtiyac oldugunda serin bir esinti saglayabilir. Vantilatorun onune soguk, islak bir carsaf da asilabilir. Elde edilen serin havanin kaybedilmemesi icin alandaki kapi ve pencereler mumkun oldugunca kapatilmalidir. Gozleri tahris etmemesi icin hava akiminin hemen onune oturulmamalidir. Genel olarak, klima, isiya bagli hastalik ve olume karsi en iyi koruyucu faktordur. Yukarida bahsedilen ipuclari serin kalmaya yardimci olabilse de asiri sicaklik bazen klima olmadan dayanilmayacak kadar fazla olabilir. Bu stratejilerle serin kalinamiyorsa, tedavi edilmezse sicak carpmasina donusebilen sicak bitkinligi semptomlari gelisebilir. Sicak bitkinligi, asiri isinma, dehidrasyon ve vucudun sogutma sistemini asiri yukleyen diger faktorlerin bir sonucudur. Sicak bitkinliginin pencesindeki insanlar kavgaci ve kafasi karismis olabilir. Sicak bitkinliginde kisiler belirli bir sure sonra iyilesebilir ve yasamina devam edebilir fakat sicak carpmasi mutlaka tibbi mudahale gerektirir. Sicak carpmasi durumunda kisilerin derileri genellikle sicak ve kirmizidir, nabiz hizli ve gucludur, vucut sicakliklari son derece (39,5 santigrat derecenin uzerinde) yuksektir. Ayrica bilincsiz olabilirler. Sicak carpmasi derhal mudahale edilmezse organ hasarina veya olume yol acabilecek ciddi bir tibbi acil durumdur. Bu durumdaki kisiler golgeye oturtulmali, soguk suyla islatilmis kumas dort ana arter bolgesinin tumune (bilek, kasIk, koltuk alti ve ense) uygulanmali ve hemen yardim alinmalidir. Sicakliklar yuksek oldugunda, sicakliga bagli hastaliklara yatkinliklarinin daha fazla olmasi nedeniyle dort yasin altindaki kucuk cocuklar ve ayrica 65 yasin uzerindeki yaslilar sIk sIk kontrol edilmelidir. ALİNTİ ~

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.