Yüzen Altın: Ambergris Ya Da Akamber - IRCDefteri

CeReN · 01.Temmuz.2022

Ambergris ya da akamber, amber baligi ya da kasalot balinasi da denilen ispermecet balinasinin (tur adi: Physeter macrocephalus, esanlamlisi: Physeter catodon) bagirsaklarindaki bazi kati maddelerin disari (suya) atilmasindan kaynaklanan kati, mumsu maddedir. Ambergris adli maddenin, Pigme (Kogia breviceps) ve cuce (Kogia sima) ispermecet balinalarinda daha az uretildigi dusunulmektedir. Ispermecet (ya da yaygin adiyla sperm balinasi) balinasi “Physeteridae” familyasindan disli bir deniz memelisi Yuzen Altin: Ambergris ya da Akamberturudur, neredeyse tum okyanuslarda acik denizlerde, kiyidan uzakta, tabana yakin olmadan yasayabilir. Buyuk bir ispermecet balinasi 16 ila 20 metre uzunluga ulasabilir ve 40 ila 60 tona kadar agirliga sahip olabilir, bu onu dunyanin en buyuk avcisi yapar. Bu memelilerin kafalari uzunluklarinin 1/3’unu olusturur, insan beyninden 5 kat agir bir beyine sahiptirler ve 70 yildan fazla yasayabilirler. Iri bir ispermecet erkegin gunde yaklasIk 200 Kg yiyecege ihtiyac duyar, abisal derinliklerde (4000-6000 metre arasi bolgede) yasayan dev kalamarlari avlamak icin 45 dakika dalis yapabilir ve 2000 metre derinlige ulasir. Beslenmek ve uremek icin belirli mevsimlerde goc ederler. Genc erkekler ile disiler gruplar olusturarak yasar fakat olgun, iri erkekler ureme, ciftlesme donemleri disinda yalnizdir.
Ambergrisin balinadan nasil ciktigi konusunda celiskili gorusler vardir. Nereden geldigi yillarca bir gizem olarak kalmis, bu sirada sertlesmis deniz kopugu veya buyuk kuslarin diskilari olmasi da dahil olmak uzere cesitli teoriler one surulmustur. Bazilari, balinanin kutleyi kustuguna ve ona unlu takma adi olan “balina kusmugu” adini kazandirdigina inanmaktadir. 1783 yilinda Alman Doktor Franz Schwediawer tarafindan “olaganustu sertlestirilmis balina gubresi” olarak tanimlanmistir.
Ambergris’in en belirgin tanimlayici ozelliklerinden biri kokusudur. Olgunlastiginda parfumlere bile katilan, erkeksi, afrodizyak etkili, hos bir kokuya sahip olur. Ambergris, her iki cinsiyetten ve her yastan balinalarin yalnizca %1 ila %5’inde bulunur, ancak uretimini tetikleyen kosullar bilinmemektedir. Ambergris genellikle 0,1 ila 10,0 kg agirliginda katilar halinde olusur ancak nadiren cok daha buyuk parcalar da ele gecirilmistir. Kayitlarda yer alan en buyugu, 420 kg agirliginda, Guney Okyanusu’nda oldurulen 14,9 metrelik bir olgun erkek ispermecet balinasindan cikarilmistir. Bu kadar buyuk kutleler balinanin kalin bagirsagini fazlaca sisirir. Ambergris parcalarinin cogu, bir sekilde patatese benzeyen duzensiz yuvarlak bir yumru seklindedir. Ozgul agirliklari 0.73 ila 0.95’tir. Kivam bakimindan kati ve kirilgandir, neredeyse kuru kile benzer. Dahili olarak bosluk genellikle tabakalasma gostermez, ancak parcalandiginda esmerkezli bolunme yuzeyleri boyunca kirilma egilimi gosterir. Ambergrislerin cogu kalin bagirsakta bulunur, ancak ince bagirsakta daha kucuk parcalar bulunmustur ve baslangicta ince bagirsakta olusuyor ve daha sonra kalin bagirsaga geciyor olabilir. Muhtemelen ambergris topaklarinin cogu, anusten gecemeyecek kadar buyumedikce, diskilama sirasinda bosaltilir. Ambergris sIklikla suda yuzerken veya kiyilara vurmus olarak kesfedilir. Ambergris, olu ispermecet balinalarinin midelerinde bulunabilir.

Ambergris Nasil Olusur?
Ispermecet ya da sperm balinalari, kalamar ve murekkep baligi gibi cok miktarlarda kafadanbacakliyi yerler. Kalamar ve murekkep baliklari yumusak ve kemiksiz bir yapiya sahip olsalar da kitin iceren, sert, gagaya benzer agiz parcalari ve sirt derisinin altinda boynuzsu, kikirdak dokudan ya da kalsiyumdan ve karbonattan olusan ic kabuklari vardir. Cogu durumda, avlarinin gagalari ve sert kisimlari gibi sindirilemeyen unsurlarini sindirimden once kusarlar. Nadir durumlarda bu parcalar balinanin bagirsaklarina girer ve birbirine baglanir. Yavas yavas, uzun yillar balinanin icinde buyuyen kati bir amber kutlesi haline gelirler. Ambergris’in balinanin ic organlarini keskin kalamar gagalarindan korudugu dusunulmektedir. Bilim insanlari, balinalarin sert maddenin duzgun gecisine yardimci olmak icin Yuzen Altin: Ambergris ya da Akamberambergris urettigini teorilestirmistir. Ambergris parcalarinda, yuzeyde ve / veya ic kisimda gomulu soluk sarimsi ila acik gri, dis yuzeyi ise siyah ve parlak bir gorunume sahip kitinli kalamar gagalarina sIkca rastlanir. Ambergris genellikle “balina kusmugu” olarak adlandirilir fakat ambergris ispermecet balinasi tarafindan sivi diski ile okyanusa salinir. Ambergrisin olusumundan ve hos koku kazanmasinda Ispermecetin bagirsagindaki “Spirillum recti physeteris” bakterilerinin sorumlu oldugu dusunulmektedir. Bagirsaktan denize yeni atilmis ambergris (amber, akamber, gri amber ya da kehribar da denir) hos olmayan bir kokuya (deniz ve diski kokusu) , siyahimsi bir renge ve yumusak bir kivama sahiptir. Deniz suyunun ve atmosferin etkisiyle rengi yavas yavas acilir, gumus grisinden sari altin rengine doner, sertlesir, koku rafine olur, daha hos hale (misk kokusu) gelir ve sonunda rengi neredeyse beyaz olur. Kokusu kopekleri cezbettigi icin ambergris arayanlar bazen kopekleri kullanilmaktadir.

Kimyasal Bilesimi Nedir?
Ambergris, tamamen curumeye karsi dayanikli ve suda cozunmeyen, hayvansal kokenli mumsu bir maddedir. 62 santigrat derece sicaklikta erir. Bilesimi kaynagina bagli olarak degisebilir, ancak esas olarak her ikisi de kokusuz olan amberin ve epikoprosterolden olusur. Deniz suyu, gunes ve havanin etkisi altinda, kimyasal islemler amberin’i, bazilari kokusuz olan bilesIklerin bir karisimina donustururken, ambrox da dahil olmak uzere digerleri, amberin ya da kehribarin karakteristik kokusundan sorumludur. Koku bilesIkleri toplamin yaklasIk % 0,3’unu temsil eder ve cogunlukla amberinin metabolitleridir. Kokuya karakterini veren temel bilesIklerden alfa ambrinol kuf, hayvan, diski kokusu; gama dihidroiyonon tutun kokusu; gama koronal deniz suyu kokusu ve ambrox adli bilesIk islak, yagmurlu hava, kehribar kokusu verir.

Tarihi
Maddenin fosillesmis kanitlari 1,75 milyon yil oncesine dayanir ve insanlarin onu 1000 yildan fazla suredir kullaniyor olmasi muhtemeldir. Ambergris, zamanin baslangicindan beri erkekleri buyulemektedir, gizemli bir tarihe sahiptir kokeni uzun suredir goz ardi edilmistir. Ambergris her zaman buyuk bir ticaret ogesi olmustur. Ambergris’in en eski kullanimlari antik caglara kadar uzanmaktadir. Misirlilar onu tutsu olarak kullanirken, Cinliler denizde kayalarin uzerinde uyuyan ve okyanusa salyalar akitan ejderhalardan geldigini dusundukleri icin “ejderha tukurugu kokusu” veya “ejderha salyasinin parfumu” adini vermislerdir. Cinliler eczacilikta solunum yolu hastaliklarina karsi, ayrica cinsel uyarici olarak ve genclik iksirinin hazirlanmasinda kullanmislardir. Ambergris feromonlari, ostrojen icin modern bir tibbi tedavi islevi gormus ve afrodizyak ozellikleriyle unlu olmustur. Onu mutfakta sifali ot olarak ilk kullananlar onlar olmustur.
Ambergris, Musluman dunyasinda 9. yuzyilin baslarinda bilinmekte olan bir urundur. O yuzyila bir tutsu, bir afrodizyak, bir mushil, bir baharat, mum ve kozmetikte bir bilesen ve cesitli rahatsizliklari tedavi etmek icin bir ilac olarak cok deger gormustur. Sohreti kisa surede tum dunyaya yayilmistir. O gunlerde kumsallardan alinan veya denizde yuzer halde bulunan ambergrisin kokeni tam bir gizem olarak kalmis, boylece bircok hayali ve hararetle tartisilan teoriye yol acmistir. Arap doktor Avicenna, ambergrisin bir su alti cesmesinden geldigini dusunmustur, ambergris adi Arapcada kehribar anlamina gelen “Anbar” dan gelmektedir. Araplar onu tipta ve bir afrodizyak olarak kullanmislardir. Bazi Arap anlatilari Hint Okyanusu sakinlerinin amber (kehribar) bulmak icin develeri kullandiklarini, aramalarin gece yapildigini, develerin amber gordugu zaman binicisinin kumdaki amber parcalarini toplayabilmesi icin diz coktugunu soylemektedir.
Avrupa’ya Orta Cag’da gelmis, altin degerinde, hatta daha pahali olmus, “Pomander” adi verilen bir koku kesesi ya da parfum topu icinde tasinmistir. Pomander veya elma bicimindeki obje vebadan ve diger hastaliklardan korudugu varsayilan bir kehribar parcasi iceren kucuk bir kuresel delikli metal toptur. Insanlar bu objeleri boyunlarina takarak dolasmislardir cunku kehribarin uzuntuye karsi erdemleri oldugunu dusunmuslerdir. Savunmalarini guclendirmek icin onu solumuslardir cunku o zamanlar uzgun olmanin hastaliga yol actigina inanilmaktadir. Daha yakin zamanlarda, sigara ve puro ureticileri, aromayi arttirmak ve tadi yukseltmek icin tutunle kucuk miktarlarda karistirarak kullanmistir.
Herman Melville, buyuk bir endustri haline gelen ispermecet balinasi avciligindan ve amberin tuhaf kokusundan Moby Dick (Beyaz Balina) adli romaninda (19. yuzyilda) bahsetmistir. Ispermecet balinalari bugun bircok tur gibi nesilleri tukenme tehlikesinde olan ve korunmasi gereken turler arasina alinmistir. Amber, yillar icine esas olarak parfumlerdeki kokular icin bir sabitleyici olarak deger kazanmistir. 20. yuzyilda sentetik kimyasallar onun yerini almistir, bu yuzden artik cok degerlidir.

Neden “Yuzen Altin” Denir?Yuzen Altin: Ambergris ya da Akamber
Ambergris, gri kehribar anlamina gelen eski Fransizca Amber ve Gris kelimelerinden turetilmis bir sozcuktur. Genellikle balina kusmugu olarak anilsa da, maddi degeri nedeniyle “deniz hazinesi” ve “yuzen altin” da denir. Bugun bile, kimyasal, parfum endustrisinde, ozellikle misk benzeri kokular uretmek icin yaygin olarak kullanilmaktadir. Dubai gibi buyuk parfum pazarlarina sahip yerlerde de yuksek talep gordugu dusunulmektedir. Amber, kitligi ve kullanisliligi nedeniyle her zaman degerli bir meta olmustur. Amerika BirlesIk Devletleri, Avustralya ve Hindistan gibi ulkelerde ambergrisin bulundurulmasi ve ticareti yasak olsa da, diger bazi ulkelerde ticareti yapilabilir bir maldir ancak bazilarinda kisitlamalar vardir.

Nerelerde Bulunur?
Ispermecet balinasi, tum okyanuslarda ve Akdeniz de dahil olmak uzere dunyanin neredeyse butun okyanuslarinda veya acik denizlerinde her ne kadar 1000 metreden fazla derinlikleri tercih ediyor olsa da bolca bulunur. Ambergris, dunyanin tum sahillerinde bulunabilse de Hindistan, Maldivler, Maluku Adalari gibi bazi kiyilarda ve Sumatra’nin bati kiyilarinda, Afrika’nin dogusunda Mozambik’ten Somali ve Yemen’e kadar uzanan kiyilarda daha yaygindir.
Madagaskar’in bati kiyisi ile Karayip Denizi’ndeki Sainte Marie Adasi, Mauritius, Avustralya, Yeni Zelanda, Solomon Adalari, Vanuatu, Yeni Kaledonya; Jamaika kiyilarinda, Bahamalar Bogazi’nda ve Samballes Adalari’nda, Tabago, Bardade ve diger Bati Hint Adalari kiyilarinda, ayrica ABD’de ozellikle Florida ve Carolina’da, Sili’nin guney kiyisindaki Bermuda Adalari kiyilarinda sIklikla bulunur.
Fas, Moritanya kiyilarinda, Akdeniz’in bazi kiyilarinda ve Kuzey Atlantik’te oldugu gibi Ingiltere, Iskocya, Irlanda’nin bati kiyisinda, Norvec’te ve Moskova ve Rusya kiyilarinda Norvec’te ve Rusya kiyilarinda bazi amber parcalari vardir.

Hangi Alanlarda Kullanilir?
Amber ya da ambergris antik caglardan beri koku ve luks parfumlerde , tipta, bazi geleneksel ilaclarda kullanilmaktadir. Yemek pisirmede de kullanilan ambergris afrodiayzak bir etkiye de sahiptir. Asagida, birkac alt baslik halinde farkli alanlarda ne sekilde kullanildigindan bahsedilmistir.
Parfumeride Kullanimi
Ambergris, ust duzey, kaliteli parfumlerin bilesiminde kullanilan hayvansal kokenli ender malzemelerden biridir. Ambergris, parfumlerin kokularinin ucmasini engelleyen bir fiksatif ya da sabitleyicidir. Ambrein, kokusuz bir alkoldur, ambergris’ten cikarilir ve bir parfumun kokusunun daha uzun dayanmasi icin kullanilir. Yuzlerce yildir parfumculer ambergrisin kalitesini rengine gore siniflandirmistir. En iyi parfumlerle saf beyaz cesitleri kullanilmistir. En az degerli olan siyah amberdir cunku cok az ambrein icerir.
Parfumeride amberin ogutulmesinden ve birkac ay boyunca saf alkolde maserasyondan sonra elde edilen boyalar (ve bazen infuzyonlar) seklinde kullanilir. Amberin, hos, nufuz edici ve guclu kokusu, parfumlere ender ve aranan ozellikler kazandirir; bir kitabin sayfalarina dokulen bir damla yillarca hissedilebilir. Alt notada misk gibi dusuk miktarlarda eklendiginde daha narin ve cok ucucu olan diger kokulari sabitlemek ve yukseltmek icin kullanilir. Hacim yaratmak ve onlari kendi pesinden suruklemek icin cicek notalariyla harika bir sekilde birlesir. 1990’lardan bu yana, piyasada parfumlerin bilesiminde gercek ambergris bulmak zordur, cogunlukla gercek ambergris’in kitligi, fiyati ve tedarik zorlugu nedeniyle, Misk adacayindan elde edilen sentetik bir ikame olan “Ambroxan” ile degistirilir. Parfumlere vanilyamsi, hafif, odunsu ve afrodizyak etkiler kazandiran amber notalari ekler. Ambroxan, parfumlerde kullanilan en pahali yapay koku molekullerinden biridir.

Tipta Kullanimi
Ambergris, terapotik faydalariyla da bilinir. Solunum hastaliklarina karsi recete edilir ve Cin veya Tayvan’da oldugu gibi geleneksel Asya tibbinda hala yaygin olarak kullanilmaktadir. Orta Dogu’da bircok ilacta kullanilmis ancak ozellikle kalp, beyin ve bas agrilari, gerginlik, kas spazmlari, sinir hastaliklari, afazi, yuz felci tedavisinde tek basina da uygulanmistir. Eklemler icin iyidir ve isisi onu ozellikle yaslilar icin bir guclendirici yapar. Hindistan’da geleneksel olarak “Ayurveda” tibbinda epilepsi ve sinir sisteminin belirli islev bozukluklarina karsi uretilen preparatlarda kullanilir. Homeopatide, “Ambra grisea” susu gercek ambergristen gelistirilmistir ve cekingenlige, asiri duyarliliga, heyecanlanma ile huzursuz uyku, psIkolojik hastaliklara eslik eden cinsel bozukluklar, kronik depresyona karsi recete edilir.
Yemek Pisirmede Kullanimi
Orta Cag boyunca yahnilerde, turtalarda, kremalarda ve recellerde kullanilmistir. Iyi bir hafizaya sahip olan, Fransiz bir din adami, devlet adami ve bir asilzade olan Kardinal Richelieu (1585 ile 1642 yillari arasinda yasayan) gri ambergris pastilleri cignemis, ambergris aromali cikolatalar yemistir. Louis XIV, icine ambergris eklenmis sekilde cok miktarda hijyenik et suyu icmistir. Marie-Antoinette her gun kakao, vanilya, amber ve su ile yapilan sicak cikolatanin tadini cikarmistir. Ambergris ayrica parfumlerinin ana maddesi olmustur. Ingiltere Krali II. Charles’in en sevdigi kahvalti, amber serpilmis yumurtalar olmustur, sonuc hem tuhaf hem de harikadir cunku yumurtalar hem lezzetli hem de gizemli bir tat almistir. Fas’ta ambergris’i cayla birlikte kullanilmak bir gelenektir. Caydanligin kapagina kucuk bir amber parcasi sIkistirilirsa cay birkac ay boyunca amber aromasini alir. Birkac damla amber tenturunun sarabi guclendirdigi ve ona essiz bir tat verdigi soylenir.
Afrodizyak Olarak KullanimiYuzen Altin: Ambergris ya da Akamber
Farkli medeniyetler tarafindan amberin etkili bir afrodizyak oldugu, cinsel gucu artirdigi kabul edilmistir. Aslinda ambergris, diger hayvansal aromatik maddeler gibi feromonlar icerir ve kokusu, herhangi bir fiziksel temas olmaksizin olfaktor uyarim yoluyla dogrudan hormonal sisteme etki eder. Ortadogu’da dogrudan erkekler tarafindan cinsel guclerini uyarmak icin, kadinlar tarafindan ise kisirligi tedavi etmek icin tuketilmektedir.
15. yuzyilda ve 17. yuzyila kadar, gri kehribarin Avrupa ve Asya ticaretini Portekizliler kontrol etmistir. Bu ticaret sayesinde, 800 genc kizdan olusan bir haremi olan, guclu bir afrodizyak olarak kabul edilen ambergris icin umutsuz bir arayis icinde olan “Ming” hanedaninin onbirinci imparatoru olan Cin imparatoru Jiajing”’den Makao limanina yerlesmek icin yetki almislardir. 18. yuzyilda Marie Antoinette’in ictigi amberli sicak cikolatanin afrodizyak ve canlandirici ozellikleri olduguna inanilmistir. Duyulari uyandiran, lezzeti artirilmis bir kombinasyon olan ambergrisli tripil vanilya cikolatasi o donemlerin Fransa‘sinda capkinlarin tukettigi bir icecek, bir ask iksiri olmustur. Amber, son yillarda erkeklerde kullanilan sertlesme artirici “Herkul haplari” nin da ana bilesenidir.

Yuzen Altin: Ambergris ya da AkamberAmbergris Balinalarin Yasamini Riske Atar mi?
Ambergris hayvana dokunulmadan elde edilen bir atiktir. Olu bir ispermecet balinasinin karnindan cikarilan parcalar, suya birakildiktan sonra olgunlasan ambergris ozeliklerini tasimaz. Ambergrisin olgunlasmasi icin denizde yuzmesi gereklidir. Bu nedenle ambergris toplanarak balinalarin nesilleri tehlikeye atilmamaktadir. Gercekten de en populer ambergris, okyanuslarin yuzeyinde onlarca yil rafine edilmis narin parfumu ile gri / gumus ve beyaz amberdir. Ambergris ticareti Avrupa’da ve dunyanin bircok ulkesinde yasaldir. 1981’den beri, ispermecet balinasi “Physeter macrocephalus” Washington Sozlesmesi tarafindan korunmaktadir. Nesli Tehlike Altinda Olan Turlerin Uluslararasi Ticaretine Iliskin Sozlesme (Ingilizce kisaltilmasi CITES), ambergrisin, ispermecet balinalarinin dogal bir sekilde olusan atik urunu oldugunu kabul ederek, kumsaldan ya da denizden toplanmasini yasallastirmistir. Ambergrisin yapay alternatiflerinin kullanimi tesvik edilmelidir. Bu, balinalarin herhangi bir sekilde insanlarin yararlanabilecegi bir kaynak olarak gorulmesini onleyecektir.

ALİNTİ ~

01.Temmuz.2022	#1
Çevrimdışı CeReN Bizimsohbet.net	Yüzen Altın: Ambergris Ya Da Akamber Ambergris ya da akamber, amber baligi ya da kasalot balinasi da denilen ispermecet balinasinin (tur adi: Physeter macrocephalus, esanlamlisi: Physeter catodon) bagirsaklarindaki bazi kati maddelerin disari (suya) atilmasindan kaynaklanan kati, mumsu maddedir. Ambergris adli maddenin, Pigme (Kogia breviceps) ve cuce (Kogia sima) ispermecet balinalarinda daha az uretildigi dusunulmektedir. Ispermecet (ya da yaygin adiyla sperm balinasi) balinasi “Physeteridae” familyasindan disli bir deniz memelisi Yuzen Altin: Ambergris ya da Akamberturudur, neredeyse tum okyanuslarda acik denizlerde, kiyidan uzakta, tabana yakin olmadan yasayabilir. Buyuk bir ispermecet balinasi 16 ila 20 metre uzunluga ulasabilir ve 40 ila 60 tona kadar agirliga sahip olabilir, bu onu dunyanin en buyuk avcisi yapar. Bu memelilerin kafalari uzunluklarinin 1/3’unu olusturur, insan beyninden 5 kat agir bir beyine sahiptirler ve 70 yildan fazla yasayabilirler. Iri bir ispermecet erkegin gunde yaklasIk 200 Kg yiyecege ihtiyac duyar, abisal derinliklerde (4000-6000 metre arasi bolgede) yasayan dev kalamarlari avlamak icin 45 dakika dalis yapabilir ve 2000 metre derinlige ulasir. Beslenmek ve uremek icin belirli mevsimlerde goc ederler. Genc erkekler ile disiler gruplar olusturarak yasar fakat olgun, iri erkekler ureme, ciftlesme donemleri disinda yalnizdir. Ambergrisin balinadan nasil ciktigi konusunda celiskili gorusler vardir. Nereden geldigi yillarca bir gizem olarak kalmis, bu sirada sertlesmis deniz kopugu veya buyuk kuslarin diskilari olmasi da dahil olmak uzere cesitli teoriler one surulmustur. Bazilari, balinanin kutleyi kustuguna ve ona unlu takma adi olan “balina kusmugu” adini kazandirdigina inanmaktadir. 1783 yilinda Alman Doktor Franz Schwediawer tarafindan “olaganustu sertlestirilmis balina gubresi” olarak tanimlanmistir. Ambergris’in en belirgin tanimlayici ozelliklerinden biri kokusudur. Olgunlastiginda parfumlere bile katilan, erkeksi, afrodizyak etkili, hos bir kokuya sahip olur. Ambergris, her iki cinsiyetten ve her yastan balinalarin yalnizca %1 ila %5’inde bulunur, ancak uretimini tetikleyen kosullar bilinmemektedir. Ambergris genellikle 0,1 ila 10,0 kg agirliginda katilar halinde olusur ancak nadiren cok daha buyuk parcalar da ele gecirilmistir. Kayitlarda yer alan en buyugu, 420 kg agirliginda, Guney Okyanusu’nda oldurulen 14,9 metrelik bir olgun erkek ispermecet balinasindan cikarilmistir. Bu kadar buyuk kutleler balinanin kalin bagirsagini fazlaca sisirir. Ambergris parcalarinin cogu, bir sekilde patatese benzeyen duzensiz yuvarlak bir yumru seklindedir. Ozgul agirliklari 0.73 ila 0.95’tir. Kivam bakimindan kati ve kirilgandir, neredeyse kuru kile benzer. Dahili olarak bosluk genellikle tabakalasma gostermez, ancak parcalandiginda esmerkezli bolunme yuzeyleri boyunca kirilma egilimi gosterir. Ambergrislerin cogu kalin bagirsakta bulunur, ancak ince bagirsakta daha kucuk parcalar bulunmustur ve baslangicta ince bagirsakta olusuyor ve daha sonra kalin bagirsaga geciyor olabilir. Muhtemelen ambergris topaklarinin cogu, anusten gecemeyecek kadar buyumedikce, diskilama sirasinda bosaltilir. Ambergris sIklikla suda yuzerken veya kiyilara vurmus olarak kesfedilir. Ambergris, olu ispermecet balinalarinin midelerinde bulunabilir. Ambergris Nasil Olusur? Ispermecet ya da sperm balinalari, kalamar ve murekkep baligi gibi cok miktarlarda kafadanbacakliyi yerler. Kalamar ve murekkep baliklari yumusak ve kemiksiz bir yapiya sahip olsalar da kitin iceren, sert, gagaya benzer agiz parcalari ve sirt derisinin altinda boynuzsu, kikirdak dokudan ya da kalsiyumdan ve karbonattan olusan ic kabuklari vardir. Cogu durumda, avlarinin gagalari ve sert kisimlari gibi sindirilemeyen unsurlarini sindirimden once kusarlar. Nadir durumlarda bu parcalar balinanin bagirsaklarina girer ve birbirine baglanir. Yavas yavas, uzun yillar balinanin icinde buyuyen kati bir amber kutlesi haline gelirler. Ambergris’in balinanin ic organlarini keskin kalamar gagalarindan korudugu dusunulmektedir. Bilim insanlari, balinalarin sert maddenin duzgun gecisine yardimci olmak icin Yuzen Altin: Ambergris ya da Akamberambergris urettigini teorilestirmistir. Ambergris parcalarinda, yuzeyde ve / veya ic kisimda gomulu soluk sarimsi ila acik gri, dis yuzeyi ise siyah ve parlak bir gorunume sahip kitinli kalamar gagalarina sIkca rastlanir. Ambergris genellikle “balina kusmugu” olarak adlandirilir fakat ambergris ispermecet balinasi tarafindan sivi diski ile okyanusa salinir. Ambergrisin olusumundan ve hos koku kazanmasinda Ispermecetin bagirsagindaki “Spirillum recti physeteris” bakterilerinin sorumlu oldugu dusunulmektedir. Bagirsaktan denize yeni atilmis ambergris (amber, akamber, gri amber ya da kehribar da denir) hos olmayan bir kokuya (deniz ve diski kokusu) , siyahimsi bir renge ve yumusak bir kivama sahiptir. Deniz suyunun ve atmosferin etkisiyle rengi yavas yavas acilir, gumus grisinden sari altin rengine doner, sertlesir, koku rafine olur, daha hos hale (misk kokusu) gelir ve sonunda rengi neredeyse beyaz olur. Kokusu kopekleri cezbettigi icin ambergris arayanlar bazen kopekleri kullanilmaktadir. Kimyasal Bilesimi Nedir? Ambergris, tamamen curumeye karsi dayanikli ve suda cozunmeyen, hayvansal kokenli mumsu bir maddedir. 62 santigrat derece sicaklikta erir. Bilesimi kaynagina bagli olarak degisebilir, ancak esas olarak her ikisi de kokusuz olan amberin ve epikoprosterolden olusur. Deniz suyu, gunes ve havanin etkisi altinda, kimyasal islemler amberin’i, bazilari kokusuz olan bilesIklerin bir karisimina donustururken, ambrox da dahil olmak uzere digerleri, amberin ya da kehribarin karakteristik kokusundan sorumludur. Koku bilesIkleri toplamin yaklasIk % 0,3’unu temsil eder ve cogunlukla amberinin metabolitleridir. Kokuya karakterini veren temel bilesIklerden alfa ambrinol kuf, hayvan, diski kokusu; gama dihidroiyonon tutun kokusu; gama koronal deniz suyu kokusu ve ambrox adli bilesIk islak, yagmurlu hava, kehribar kokusu verir. Tarihi Maddenin fosillesmis kanitlari 1,75 milyon yil oncesine dayanir ve insanlarin onu 1000 yildan fazla suredir kullaniyor olmasi muhtemeldir. Ambergris, zamanin baslangicindan beri erkekleri buyulemektedir, gizemli bir tarihe sahiptir kokeni uzun suredir goz ardi edilmistir. Ambergris her zaman buyuk bir ticaret ogesi olmustur. Ambergris’in en eski kullanimlari antik caglara kadar uzanmaktadir. Misirlilar onu tutsu olarak kullanirken, Cinliler denizde kayalarin uzerinde uyuyan ve okyanusa salyalar akitan ejderhalardan geldigini dusundukleri icin “ejderha tukurugu kokusu” veya “ejderha salyasinin parfumu” adini vermislerdir. Cinliler eczacilikta solunum yolu hastaliklarina karsi, ayrica cinsel uyarici olarak ve genclik iksirinin hazirlanmasinda kullanmislardir. Ambergris feromonlari, ostrojen icin modern bir tibbi tedavi islevi gormus ve afrodizyak ozellikleriyle unlu olmustur. Onu mutfakta sifali ot olarak ilk kullananlar onlar olmustur. Ambergris, Musluman dunyasinda 9. yuzyilin baslarinda bilinmekte olan bir urundur. O yuzyila bir tutsu, bir afrodizyak, bir mushil, bir baharat, mum ve kozmetikte bir bilesen ve cesitli rahatsizliklari tedavi etmek icin bir ilac olarak cok deger gormustur. Sohreti kisa surede tum dunyaya yayilmistir. O gunlerde kumsallardan alinan veya denizde yuzer halde bulunan ambergrisin kokeni tam bir gizem olarak kalmis, boylece bircok hayali ve hararetle tartisilan teoriye yol acmistir. Arap doktor Avicenna, ambergrisin bir su alti cesmesinden geldigini dusunmustur, ambergris adi Arapcada kehribar anlamina gelen “Anbar” dan gelmektedir. Araplar onu tipta ve bir afrodizyak olarak kullanmislardir. Bazi Arap anlatilari Hint Okyanusu sakinlerinin amber (kehribar) bulmak icin develeri kullandiklarini, aramalarin gece yapildigini, develerin amber gordugu zaman binicisinin kumdaki amber parcalarini toplayabilmesi icin diz coktugunu soylemektedir. Avrupa’ya Orta Cag’da gelmis, altin degerinde, hatta daha pahali olmus, “Pomander” adi verilen bir koku kesesi ya da parfum topu icinde tasinmistir. Pomander veya elma bicimindeki obje vebadan ve diger hastaliklardan korudugu varsayilan bir kehribar parcasi iceren kucuk bir kuresel delikli metal toptur. Insanlar bu objeleri boyunlarina takarak dolasmislardir cunku kehribarin uzuntuye karsi erdemleri oldugunu dusunmuslerdir. Savunmalarini guclendirmek icin onu solumuslardir cunku o zamanlar uzgun olmanin hastaliga yol actigina inanilmaktadir. Daha yakin zamanlarda, sigara ve puro ureticileri, aromayi arttirmak ve tadi yukseltmek icin tutunle kucuk miktarlarda karistirarak kullanmistir. Herman Melville, buyuk bir endustri haline gelen ispermecet balinasi avciligindan ve amberin tuhaf kokusundan Moby Dick (Beyaz Balina) adli romaninda (19. yuzyilda) bahsetmistir. Ispermecet balinalari bugun bircok tur gibi nesilleri tukenme tehlikesinde olan ve korunmasi gereken turler arasina alinmistir. Amber, yillar icine esas olarak parfumlerdeki kokular icin bir sabitleyici olarak deger kazanmistir. 20. yuzyilda sentetik kimyasallar onun yerini almistir, bu yuzden artik cok degerlidir. Neden “Yuzen Altin” Denir?Yuzen Altin: Ambergris ya da Akamber Ambergris, gri kehribar anlamina gelen eski Fransizca Amber ve Gris kelimelerinden turetilmis bir sozcuktur. Genellikle balina kusmugu olarak anilsa da, maddi degeri nedeniyle “deniz hazinesi” ve “yuzen altin” da denir. Bugun bile, kimyasal, parfum endustrisinde, ozellikle misk benzeri kokular uretmek icin yaygin olarak kullanilmaktadir. Dubai gibi buyuk parfum pazarlarina sahip yerlerde de yuksek talep gordugu dusunulmektedir. Amber, kitligi ve kullanisliligi nedeniyle her zaman degerli bir meta olmustur. Amerika BirlesIk Devletleri, Avustralya ve Hindistan gibi ulkelerde ambergrisin bulundurulmasi ve ticareti yasak olsa da, diger bazi ulkelerde ticareti yapilabilir bir maldir ancak bazilarinda kisitlamalar vardir. Nerelerde Bulunur? Ispermecet balinasi, tum okyanuslarda ve Akdeniz de dahil olmak uzere dunyanin neredeyse butun okyanuslarinda veya acik denizlerinde her ne kadar 1000 metreden fazla derinlikleri tercih ediyor olsa da bolca bulunur. Ambergris, dunyanin tum sahillerinde bulunabilse de Hindistan, Maldivler, Maluku Adalari gibi bazi kiyilarda ve Sumatra’nin bati kiyilarinda, Afrika’nin dogusunda Mozambik’ten Somali ve Yemen’e kadar uzanan kiyilarda daha yaygindir. Madagaskar’in bati kiyisi ile Karayip Denizi’ndeki Sainte Marie Adasi, Mauritius, Avustralya, Yeni Zelanda, Solomon Adalari, Vanuatu, Yeni Kaledonya; Jamaika kiyilarinda, Bahamalar Bogazi’nda ve Samballes Adalari’nda, Tabago, Bardade ve diger Bati Hint Adalari kiyilarinda, ayrica ABD’de ozellikle Florida ve Carolina’da, Sili’nin guney kiyisindaki Bermuda Adalari kiyilarinda sIklikla bulunur. Fas, Moritanya kiyilarinda, Akdeniz’in bazi kiyilarinda ve Kuzey Atlantik’te oldugu gibi Ingiltere, Iskocya, Irlanda’nin bati kiyisinda, Norvec’te ve Moskova ve Rusya kiyilarinda Norvec’te ve Rusya kiyilarinda bazi amber parcalari vardir. Hangi Alanlarda Kullanilir? Amber ya da ambergris antik caglardan beri koku ve luks parfumlerde , tipta, bazi geleneksel ilaclarda kullanilmaktadir. Yemek pisirmede de kullanilan ambergris afrodiayzak bir etkiye de sahiptir. Asagida, birkac alt baslik halinde farkli alanlarda ne sekilde kullanildigindan bahsedilmistir. Parfumeride Kullanimi Ambergris, ust duzey, kaliteli parfumlerin bilesiminde kullanilan hayvansal kokenli ender malzemelerden biridir. Ambergris, parfumlerin kokularinin ucmasini engelleyen bir fiksatif ya da sabitleyicidir. Ambrein, kokusuz bir alkoldur, ambergris’ten cikarilir ve bir parfumun kokusunun daha uzun dayanmasi icin kullanilir. Yuzlerce yildir parfumculer ambergrisin kalitesini rengine gore siniflandirmistir. En iyi parfumlerle saf beyaz cesitleri kullanilmistir. En az degerli olan siyah amberdir cunku cok az ambrein icerir. Parfumeride amberin ogutulmesinden ve birkac ay boyunca saf alkolde maserasyondan sonra elde edilen boyalar (ve bazen infuzyonlar) seklinde kullanilir. Amberin, hos, nufuz edici ve guclu kokusu, parfumlere ender ve aranan ozellikler kazandirir; bir kitabin sayfalarina dokulen bir damla yillarca hissedilebilir. Alt notada misk gibi dusuk miktarlarda eklendiginde daha narin ve cok ucucu olan diger kokulari sabitlemek ve yukseltmek icin kullanilir. Hacim yaratmak ve onlari kendi pesinden suruklemek icin cicek notalariyla harika bir sekilde birlesir. 1990’lardan bu yana, piyasada parfumlerin bilesiminde gercek ambergris bulmak zordur, cogunlukla gercek ambergris’in kitligi, fiyati ve tedarik zorlugu nedeniyle, Misk adacayindan elde edilen sentetik bir ikame olan “Ambroxan” ile degistirilir. Parfumlere vanilyamsi, hafif, odunsu ve afrodizyak etkiler kazandiran amber notalari ekler. Ambroxan, parfumlerde kullanilan en pahali yapay koku molekullerinden biridir. Tipta Kullanimi Ambergris, terapotik faydalariyla da bilinir. Solunum hastaliklarina karsi recete edilir ve Cin veya Tayvan’da oldugu gibi geleneksel Asya tibbinda hala yaygin olarak kullanilmaktadir. Orta Dogu’da bircok ilacta kullanilmis ancak ozellikle kalp, beyin ve bas agrilari, gerginlik, kas spazmlari, sinir hastaliklari, afazi, yuz felci tedavisinde tek basina da uygulanmistir. Eklemler icin iyidir ve isisi onu ozellikle yaslilar icin bir guclendirici yapar. Hindistan’da geleneksel olarak “Ayurveda” tibbinda epilepsi ve sinir sisteminin belirli islev bozukluklarina karsi uretilen preparatlarda kullanilir. Homeopatide, “Ambra grisea” susu gercek ambergristen gelistirilmistir ve cekingenlige, asiri duyarliliga, heyecanlanma ile huzursuz uyku, psIkolojik hastaliklara eslik eden cinsel bozukluklar, kronik depresyona karsi recete edilir. Yemek Pisirmede Kullanimi Orta Cag boyunca yahnilerde, turtalarda, kremalarda ve recellerde kullanilmistir. Iyi bir hafizaya sahip olan, Fransiz bir din adami, devlet adami ve bir asilzade olan Kardinal Richelieu (1585 ile 1642 yillari arasinda yasayan) gri ambergris pastilleri cignemis, ambergris aromali cikolatalar yemistir. Louis XIV, icine ambergris eklenmis sekilde cok miktarda hijyenik et suyu icmistir. Marie-Antoinette her gun kakao, vanilya, amber ve su ile yapilan sicak cikolatanin tadini cikarmistir. Ambergris ayrica parfumlerinin ana maddesi olmustur. Ingiltere Krali II. Charles’in en sevdigi kahvalti, amber serpilmis yumurtalar olmustur, sonuc hem tuhaf hem de harikadir cunku yumurtalar hem lezzetli hem de gizemli bir tat almistir. Fas’ta ambergris’i cayla birlikte kullanilmak bir gelenektir. Caydanligin kapagina kucuk bir amber parcasi sIkistirilirsa cay birkac ay boyunca amber aromasini alir. Birkac damla amber tenturunun sarabi guclendirdigi ve ona essiz bir tat verdigi soylenir. Afrodizyak Olarak KullanimiYuzen Altin: Ambergris ya da Akamber Farkli medeniyetler tarafindan amberin etkili bir afrodizyak oldugu, cinsel gucu artirdigi kabul edilmistir. Aslinda ambergris, diger hayvansal aromatik maddeler gibi feromonlar icerir ve kokusu, herhangi bir fiziksel temas olmaksizin olfaktor uyarim yoluyla dogrudan hormonal sisteme etki eder. Ortadogu’da dogrudan erkekler tarafindan cinsel guclerini uyarmak icin, kadinlar tarafindan ise kisirligi tedavi etmek icin tuketilmektedir. 15. yuzyilda ve 17. yuzyila kadar, gri kehribarin Avrupa ve Asya ticaretini Portekizliler kontrol etmistir. Bu ticaret sayesinde, 800 genc kizdan olusan bir haremi olan, guclu bir afrodizyak olarak kabul edilen ambergris icin umutsuz bir arayis icinde olan “Ming” hanedaninin onbirinci imparatoru olan Cin imparatoru Jiajing”’den Makao limanina yerlesmek icin yetki almislardir. 18. yuzyilda Marie Antoinette’in ictigi amberli sicak cikolatanin afrodizyak ve canlandirici ozellikleri olduguna inanilmistir. Duyulari uyandiran, lezzeti artirilmis bir kombinasyon olan ambergrisli tripil vanilya cikolatasi o donemlerin Fransa‘sinda capkinlarin tukettigi bir icecek, bir ask iksiri olmustur. Amber, son yillarda erkeklerde kullanilan sertlesme artirici “Herkul haplari” nin da ana bilesenidir. Yuzen Altin: Ambergris ya da AkamberAmbergris Balinalarin Yasamini Riske Atar mi? Ambergris hayvana dokunulmadan elde edilen bir atiktir. Olu bir ispermecet balinasinin karnindan cikarilan parcalar, suya birakildiktan sonra olgunlasan ambergris ozeliklerini tasimaz. Ambergrisin olgunlasmasi icin denizde yuzmesi gereklidir. Bu nedenle ambergris toplanarak balinalarin nesilleri tehlikeye atilmamaktadir. Gercekten de en populer ambergris, okyanuslarin yuzeyinde onlarca yil rafine edilmis narin parfumu ile gri / gumus ve beyaz amberdir. Ambergris ticareti Avrupa’da ve dunyanin bircok ulkesinde yasaldir. 1981’den beri, ispermecet balinasi “Physeter macrocephalus” Washington Sozlesmesi tarafindan korunmaktadir. Nesli Tehlike Altinda Olan Turlerin Uluslararasi Ticaretine Iliskin Sozlesme (Ingilizce kisaltilmasi CITES), ambergrisin, ispermecet balinalarinin dogal bir sekilde olusan atik urunu oldugunu kabul ederek, kumsaldan ya da denizden toplanmasini yasallastirmistir. Ambergrisin yapay alternatiflerinin kullanimi tesvik edilmelidir. Bu, balinalarin herhangi bir sekilde insanlarin yararlanabilecegi bir kaynak olarak gorulmesini onleyecektir. ALİNTİ ~

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.