17. yüzyılda Londra’da çok büyük bir yangın çıkmış ve ardından şehre yeni yasalar getirilmişti. Bu kanunlardan biri de yangın önlemi için her evin bacası sık sık temizlenecekti. Ancak bir sorun vardı, bu daracık bacalar nasıl temizlenecekti? Olan tabii ki en masum olanlarımıza, yine masum çocuklara olmuştu. Çocuk işçiliğini konu alan bu yazımızda yaklaşık 200 yıl baca temizliği yaptırılan bu çocuklardan bahsedeceğiz bugün…

Büyük Londra yangını;
2 Eylül 1666 tarihinde İngiltere’nin başkenti Londra’da bir Pazar günü, tarihinin en büyük yangını gerçekleşti. Thomas Farriner adlı bir fırıncının dükkanında gündüz saatlerinde başlayan bu yangın, geç alınan önlemler nedeniyle söndürülemedi ve yangın geceye kadar devam etti.

Gece saatlerinde başlayan rüzgar nedeniyle de yangın şehrin merkezine doğru hızla yayılmaya başladı. Öyle ki bu küçük görünen ihmalsizlik, 3 gün boyunca devam edecek ve şehri tamamen kül edecek bir yangına neden oldu. Yangın rüzgarın dinmesi ile kontrol altına alınmış olsa da birçok şey için artık çok geçti.


Ölen insanların sayısı hiçbir zaman kayıtlara geçmedi. Fakat şehirdeki 80 bin evden 70 bininin hasar gördüğünü söylersek, felaketin ne denli ağır olduğunu az çok tahmin edebilirsiniz. Bu yangın Orta Çağ Londrası‘nı yok etmiş ve ardından yeni bir şehir inşa edilmeye başlanmıştır.

Yeni yönetmeliğe göre ise artık evlerin bacaları eskisine göre daha dar şekilde inşa edilecek ve bu bacalar belirli aralıklarla, sık sık temizlenecekti…

Küçücük hayatlar;
Yeni bacalar çok dar olduğu için buraya yetişkin bir insanın girip temizlik yapması mümkün değildi. 17. yüzyıl teknolojisini düşününce de, temizliği yapabilecek kişiler yalnızca küçücük bedenlerdi. Bu nedenle baca temizliği yapan kişilerin gözü, fakir ailelerin küçük çocuklarına kaymıştı.

Fakirlikten kırılan ailelerin çocuklarını, çırak olarak yetiştireceğim diyerek oldukça küçük meblağlara satın alan bu kişiler, aslında kendilerine çırak değil resmen bir köle satın alıyordu. İdeal olarak 6 yaşındaki çocukları seçseler de, 4 yaşlarına kadar aldıkları da oluyordu.


Bilinene göre yılda sadece bir gün izinleri olan ve neredeyse hiç yıkanmayan bu zavallı çocuklar her gün saatlerce çalıştırılmış. Üstelik işçiler, bu çocuklardan uzun yıllar faydalanabilmek için onlara çok az yemek veriyordu, çünkü ne kadar zayıf olurlarsa o kadar da uzun süre çalışabilirlerdi.

Dar bacalardan sarkıtılan, dizleri ile bacada kendini sıkıştırarak bir süpürge yardımıyla titizlikle çalışan bu çocuklar, temizlik esnasında farklı birçok pozisyon aldığı için de vücutları doğru şekilde gelişmemiş ve bu yüzden hemen hemen hepsinde gelişim bozukluğu oluşmuştu.


Neredeyse hayatlarına başlar başlamaz her gün kül ve zehre maruz kalan çocuklarda akciğer hastalıkları ve göz iltihapları da görülmüştü. Hatta kayıtlara geçen meslek bağlantılı kanser vakaları yani meslek hastalığı ilk bu olayda yaşanmış. Çocukların çoğu ise 30’larını bile göremeden hayatlarını kaybetmiş.

İki asır sonra;
Yangından çok uzun zaman sonra, binlerce çocuk hayattan alındıktan 209 sene sonra, 1875 yılında George Brewster adlı 12 yaşındaki bir çocuğun hastanenin baca temizliği sırasında sıkışması ve hayatını kaybetmesi, artık bardağı taşıran son damla olmuş. İngiliz Parlamentosu bu olaydan sonra bayağı bir geç olsa da bu yöntemi yasaklamıştır.