Kuşkonmaz

Kuşkonmaz; Birçeneklilerin zambakgiller familyasından, ince uzun saplı, sarımtırak yeşil çiçekleri, nohut şeklinde yuvarlak yemişleri olan bir bitkidir. Kuşkonmazın kalınca olan taze sürgünleri sebze olarak yenir.

Bundan başka gene aynı familyadan olan ve saksıda yetiştirilen uzun saplı, tül gibi incecik yeşil yapraklı süs bitkisine de “kuşkonmaz” adı verilir.

Sebze olarak yenen kuşkonmaz, kısa tüylerle kaplı olan tepesiyle küçücük bir ağaca benzer. Kuşkonmazın çiçekleri çok küçüktür. Yemişleri, açık kırmızı renklidir. Sürgünleri ancak çok tazeyken yenebilir. Bitkinin dişi çiçekleri ve erkek çiçekleri ayrı saplar üzerindedir. Kuşkonmaz, dişi çiçeklerde oluşan tohumlarla çoğaltılır.

Yaklaşık 1 metre yüksekliğinde, ince uzun saplı, çalı ya da yarı çalı halinde odunsu, bazı türleri otsu olan sarılıcı çok yıllık bir bitkidir. Almaşık dizili yapraklan pul gibidir. Çiçekleri sarımtırak yeşil ya da beyaz ve ikievciklidir. Nohut iriliğindeki yuvarlak meyveleri üzümsüdür ve olgunlaştıkça kırmızı bir renk alır. Bitkinin dişi ve erkek çiçekleri ayn saplar üzerindedir. Çoğalması dişi çiçeklerde oluşan tohumlar yardımıyla olur.

Yaklaşık 140 türü vardır. Genelde sebze ve süs bitkisi olarak yetiştirilir. Bunlardan tıbbi kuşkonmaz Avrupa ve Türkiye’de (Doğu Anadolu, Trakya) yetiştirilir. 50-150 cm boyunda, çok yıllık otsu bir türdür. Kökleri ve toprak altındaki rizomları şeker, as-parajin A ve C vitaminleri içerir. İdrar söktürücü ve ödem dağıtıcı olarak kullanılır. İlkbaharda genç gövde sürgünlerinden sebze olarak yararlanılır. Alman ve Fransız kuşkonmazı denilen iki türü vardır.

Kuşkonmaz Yetiştiriciliği
17. yüzyılın başlarındaki çizimler ve resimler, ağırlıklı olarak yeşil kuşkonmazın yetiştirildiğini göstermektedir. Renk çeşitliliği göstermez, ancak yetiştirme yöntemlerine bağlıdır. Parmak kalınlığında filizler yeraltında büyüdükçe beyaz kalırlar. Kuşkonmaz yetiştiricileri sürgünleri toprağın yüzeyinden kırmadan önce toplar.

Antosiyan içeriği, genellikle uçlarda görünen menekşe renginden sorumludur. Uçlar yüzeyi kırdığı anda klorofil oluşur ve saplar yeşile döner. Yeşil hasat edilecek kuşkonmaz bu nedenle düz yataklarda yetiştirilir. Yetiştirme altındaki kuşkonmaz hafif, hafif humus, gözenekli, kumlu bir toprağa ihtiyaç duyar.

Yeşil kuşkonmaz, mineraller ve besinler açısından daha zengindir ve beyaz türden daha güçlüdür. Özellikle magnezyum, potasyum, C vitamini ve folik asit içerir. Düşük kalorili içeriği ve yüksek oranda lif ve su (% 94) nedeniyle şekil ve sağlık bilinci tarafından çok takdir edilmektedir. Ayrıca şeker hastaları için paha biçilmez bir sebzedir.