Akıl; bilgi edinmeyi, yargıda bulunmayı, davranışlarımızı düzenlemeyi sağlayan yetiye verilen genel addır. Akıl, kavramları ve önermeleri bir araya getirerek adım adım ilerleyen, akıl yürütmeyi sağlayan yeti olarak kabul edilmiş ve bu anlamda insanoğlunun en temel özelliği olarak görülmüştür. “İnsan akıllı bir yaratıktır” yargısında akıl, bu anlamda kullanılır.
Descartes’a göre ise akıl iyi yargılama, yani iyiyi kötüden, doğruyu yanılgıdan ayırt edebilme gücüdür. Dinlerde inancın konusu olan vahye karşıt bilgiyi sağlayan yeti anlamına da gelmektedir. Leibniz’de. duyulardan bağımsız doğruları yani deneyim öncesi (a priori) doğruları kavrama gücüdür. Akılcılar, aklı bu anlamda ele alırlar ve deneyciliğe karşıt olarak ortaya koyarlar. Akıl, mutlak doğruları dolaysız kavramamızı sağlayan yeti olarak da kabul edilir. Kant, aklın mutlağı kavrayamayacağını söyler; bununla birlikte, kendisinden sonra gelen Alman filozoflar ve özellikle Schelling, akılda mutlağı kavrama gücü olduğunu ileri sürer.



Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım