Düşüncenin, adım adım ilerleyerek belli birtakım önermelerden belli bir sonuç çıkarması; yani yeni bir önermeye varması işlemine akıl yürütme denir. Böylece, bilinen önermelerden bilinmeyenlere varılmış ve yeni bir önerme ortaya konmuş olur.
Akıl yürütme genel olarak, tümevarım ve tümdengelim olarak ikiye ayrılır. Tek tek olaylardan ya da varlıklardan kalkarak genel bir önermeye ya da yasaya ulaşmak tümevarımdır. Tümel bir önermeden yani tümelden kalkarak tikele yani tek tek olana ulaşmak ise tümdelgelimdir.


Akıl yürütme yoluyla bilgi edinme, sezgi yoluyla bilgi edinmenin olarak düşünülebilir; çünkü sezgi, adım adım ilerlemeden, yani çeşitli önermelerden geçmeden doğrudan doğruya bilgi edinme çabasıdır.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer Yıldırım